Pijnlijke seks

“Het liefst zou ik een arm om mij heen willen. Ik voel me eenzaam en verlang naar geborgenheid en warmte. Maar ja, hij wil dan altijd meer. Dus die arm om mij heen – daar begin ik maar niet aan.” “Weet u, dominee, ik verlang zo naar mijn vrouw. Ik vind het fijn om haar lief te hebben; maar als ik haar omhels, duwt ze me weg. Ik weet echt niet wat ik er mee aan moet.”

Geregeld hoor ik verhalen van mensen die vast dreigen te lopen in hun relatie. Het zijn verhalen van verwarring: van verlangen en angst, van verwachting en teleurstelling.  Met name in de seksuele relatie is de verwarring uitermate pijnlijk – voor beide partners. Sommigen (vaak de vrouwelijke partners) vertellen over seks die ze niet wilden, die ze gelaten lieten gebeuren. Soms geven ze toe, omdat ze hun partner tegemoet willen komen. Je kunt iemand toch geen seks onthouden? Ook komt het voor dat vrouwen nadrukkelijk aangeven geen seks te willen, maar toch neemt de man waarop hij meent recht te hebben. ‘We zijn toch getrouwd? ‘

Het leidt tot pijnlijke seks. Pijnlijk – misschien letterlijk, maar in ieder geval figuurlijk: als je seks hebt tegen je zin, om welke reden dan ook, dan breekt dat af. Het is een grensoverschrijding  die uiteindelijk schade berokkent. Niet alleen wanneer een van beide partners nadrukkelijk heeft aangegeven geen seks te willen, maar ook wanneer je het laat gebeuren voor de ander. De behoefte aan intimiteit, gekend en gezien worden, ontaardt in ongewilde seksualiteit. Ook voor de partner die het initiatief heeft genomen tot seks en in de veronderstelling verkeert dat het opbouwend en goed was, zal het pijnlijk vinden om achteraf te horen dat zijn partner dit als ongewenst en ongewild bestempelt. Onuitgesproken verwachtingen, stille verlangens en onvermogen om grenzen te bespreken liggen ten grondslag aan de verwarring over seksualiteit en intimiteit.

Onteigend lichaam

Deze verwarring speelt met name bij mensen die te maken hebben (gehad) met ervaringen van verwaarlozing, geweld of seksueel misbruik. Deze ervaringen leiden vaak tot gevoelens van minderwaardigheid en tot een beschadigd zelfbeeld. Daarnaast hebben ervaringen van geweld en misbruik invloed op het vermogen om anderen te vertrouwen. Zelfs als het gaat om nabije mensen: familie, vrienden en partners. Tot slot hebben mensen met ervaringen van verwaarlozing, geweld of misbruik vaak moeite met hun eigen lichaam. Het is vervreemd, onteigend. Deze gevolgen leiden tot een grote interne spanning. Enerzijds is er de behoefte aan geborgenheid, warmte en troost. Anderzijds is er de angst door de ander verraden te worden of opnieuw ontkend te worden. Het verlangen heeft te maken met het zoeken van veilige en begrensde intimiteit, de angst wordt gevoed en bevestigd door de niet gevraagde, maar veronderstelde seksualiteit.

Maak werk van intimiteit 

Om tot een gezonde en heilzame seksualiteit te kunnen komen (als dit nog mogelijk is), is het van belang dat beide partners de ruimte hebben om hun verlangen onder woorden te brengen en om grenzen aan te mogen geven. Juist de onuitgesproken verwachting dat intimiteit logischerwijs tot seks zal leiden, maakt dat intimiteit alleen al als bedreigend zal worden ervaren. Als je partner om een arm om haar/hem heen vraagt, is dat dus geen uitnodiging om seks te hebben.

Waar grenzen worden gerespecteerd kan geborgenheid en warmte groeien en kan angst overwonnen worden.