Hoeveel mag een mens kosten?

Het is misschien een rare vraag: hoeveel mag een mens kosten? Het zorgwekkende is, dat in onze samenleving en in het ontstane politieke klimaat dit een hele gewone vraag is geworden. Enkele voorbeelden: in een ingezonden brief in dagblad Trouw schreef een oudere dat hij goede zorg verdient op zijn oude dag, omdat hij altijd trouw betaald heeft en gezond is geweest. Het raakt de discussies over de bezuinigingen in de zorg, waarbij chronisch zieken en ouderen al snel als kostenpost worden opgevoerd. Nu de overheid de vergoeding voor chronisch zieken aan zorgverzekeraars wil verminderen, komt er een ‘strijd’ om gezonde klanten binnen te halen. De solidariteit tussen mensen onderling, tussen ouderen en jongeren en tussen zieke en gezonde mensen staat geweldig onder druk.

Ander voorbeeld: vanuit mijn eerdere werk ben ik enkele malen betrokken geweest bij het opzetten van preventieprojecten om seksueel misbruik terug te dringen. Wanneer er subsidie bij de overheid of bij zorgverzekeraars moest worden aangevraagd, was het belangrijkste argument de maatschappelijke kosten die  geweld met zich meebrengen. Immers, een slachtoffer van geweld is duur: zij / hij heeft vaak medische zorg nodig, is psychisch labiel. Daardoor zijn slachtoffers relatief vaker werkloos, etc. etc. Het maakte en maakt mij kwaad dat het in een dergelijke discussie niet gaat over de ernst van geweld en over de noodzaak dat wij opkomen voor onze kwetsbare medemensen.

Dezelfde redenering is terug te zien bij diverse discussies over gezondheidszorg en welzijn. Het gaat niet langer over recht en gerechtigheid, over solidariteit en verbondenheid, maar over economische motieven. Hoeveel mag een mens kosten – als het om een ander gaat, tenminste. Want dat is een andere ontwikkeling in onze samenleving die mij zorgen baart. We zijn meer en meer op onszelf gericht. We kijken minder naar het welzijn in de breedte, naar onze verbondenheid met onze naasten, maar raken gefocust op eigenbelang. Waarom zou ik meebetalen aan iets waar ik zelf geen last van heb?

Deze beide ontwikkelingen in de samenleving (economie als belangrijkste argument en individualisme) staan haaks op de visie van de Bijbel. Een belangrijk uitgangspunt is het beschermen van kwetsbare mensen. Als er al onderscheid wordt gemaakt in de Bijbel, dan is het in het voordeel van de zwakke en gebutste naaste. Zo lezen we bv in Deut 10: 17 Want de HEER, uw God, is de hoogste God en Heer. Hij is de grote, de machtige, de ontzagwekkende God. Hij handelt zonder aanzien des persoons en is onomkoopbaar; 18 hij verschaft weduwen en wezen recht, neemt vreemdelingen in bescherming en voorziet hen van voedsel en kleding. 19 Ook u moet vreemdelingen met liefde behandelen, want u bent zelf vreemdelingen geweest in Egypte.

Daarnaast is in de Bijbel ieder mens kostbaar in Gods ogen. Er zijn zoveel teksten waarin die liefde van God voor zijn schepselen naar voren komt. In Jesaja 43,4 lezen we hoe kostbaar Gods volk is in zijn ogen: Jij bent zo kostbaar in mijn ogen, zo waardevol, en ik houd zo veel van je dat ik de mensheid geef in ruil voor jou, ja alle volken om jou te behouden. 

Die liefde is ook terug te zien in het reddend handelen van Jezus Christus. Het was Jezus die zijn gode-gelijk zijn heeft afgelegd, mens is geworden en zijn leven heeft gegeven om ons te redden (Fil 2, 5 – 8). In Joh 3, 16 lezen we:  Want God had de wereld zo lief dat hij zijn enige Zoon heeft gegeven, opdat iedereen die in hem gelooft niet verloren gaat, maar eeuwig leven heeft.

Als gemeente mogen wij steeds opnieuw vanuit die grote liefde van God een tegenstem zijn in de samenleving. We zijn het zout van de aarde en het licht van de wereld. Dat zíjn we al. In de gemeente worden we bemoedigd en uitgenodigd om tot zegen te zijn in ons dagelijks leven. De gemeente als bewaarplaats van het geheim van Jezus Christus.

Misschien is het een goede vraag in de 40-dagen tijd. Hoeveel mag een mens kosten? En hoe kunnen wij handen en voeten geven aan de noodzakelijke solidariteit? Hoe kunnen wij een tegengeluid laten horen in de discussie over de  waarde van een leven? Wat mag het mij kosten?