Op weg naar een nieuwe viering – deel 3

Dit is het laatste deel van een drieluik over de nieuwe viering in de Ontmoetingskerk in Vriezenveen. In deel 1 heb ik stil gestaan bij de redenen om over een nieuwe viering na te denken.  In deel 2 heb ik geschreven over het risico van andersoortige vieringen: is het een uiting van veelkleurigheid of leidt het tot twee soorten geloofsgemeenschappen binnen de Ontmoetingskerk? In dit derde deel gaat het over de opzet van de nieuwe viering.

Ruimte voor liturgische en evangelische vieringen

In het Reformatorisch Dagblad is een artikel te lezen waarin een voorspelling wordt gedaan welke erediensten toekomst hebben. Er worden twee vieringen genoemd: de liturgische viering. De huidige kerkgangers weten deze liturgie immers zeer te waarderen. Kenmerkend is grote aandacht voor de liturgie, de muziek, verdieping en bezinning. In deze liturgische viering komen mensen thuis, ervaren rust en komen op adem. Het is belangrijk om  in de kwaliteit van deze viering te investeren. Dat neemt niet weg dat juist in kerken met deze vieringen het ledenverlies door zal gaan, omdat ze geen jongeren en nieuwkomers aan zich weten te binden. De andere viering die toekomst heeft volgens het artikel is de evangelische viering. Deze laat zich kenmerken als eigentijds, laagdrempelig, met ruimte voor beleving en emotie. De kans is aanwezig dat via deze viering nieuwkomers en jongeren de gemeente leren kennen. Een deel zal na verloop van tijd over stappen naar de liturgische viering vanwege de behoefte aan meer bezinning en rust.

Eigentijdse viering

Wat kenmerkt die eigentijdse viering? Ds. Jan van der Wolf heeft in ‘Van deelnemer naar toeschouwer’ enkele belangrijke observaties gedaan.  Een eerste bevinding is dat de traditionele protestantse eredienst niet aansluit bij de huidige cultuur, die zich laat omschrijven als een belevingscultuur. In deze belevingscultuur is muziek van grote betekenis. Mensen willen een gebeurtenis ondergaan. Voor jongeren en nieuwkomers is de traditionele kerkmuziek vaak vervreemdend. Vandaar dat wij in onze nieuwe viering kiezen voor Opwekking, begeleid door een band.

Daarnaast zijn de nieuwe kerkbezoekers veel meer gericht op ervaring. In de nieuwe viering is er ruimte om zelf in beweging te komen. Een vast onderdeel is de ‘Heilige chaos’. Dit element komt uit de Young Thomas vieringen. Er is bijvoorbeeld gelegenheid om een kaarsje aan te steken, een voorbede te schrijven of een steen bij het kruis te leggen (als een symbolisering van een last bij Jezus brengen). Het heet ‘heilig’ omdat je in de buurt van God komt, en het is ‘chaos’ omdat mensen met elkaar verschillende symbolische handelingen verrichten.

Ook in de verkondiging beginnen we bij de ervaring van deze tijd. Een eigentijdse vraag of thema wordt besproken, waarna de Bijbel opengaat. Wat heeft de Bijbel over dit thema te zeggen? Op deze manier blijkt de Bijbel verrassend actueel.

We hebben ervoor gekozen om aansluiting te zoeken bij de nieuwe vieringen inde Protestantse Gemeente ’t Harde:  de ‘Time-outvieringen’, die inmiddels al ruim vier jaar plaatsvinden. De naam Time-out vertelt waar de vieringen voor staan: wanneer tijdens een volleybalwedstrijd de druk erg groot is, kan de coach een time-out aanvragen. In het heetst van de strijd een pas op de plaats maken: waar ligt onze kracht? Hoe gaan we het aanpakken? Dat is ook wat tijdens de Time-out vieringen gebeurt. Een plek om even op adem te komen en energie op te doen. Overigens kan het zijn dat we in Vriezenveen kiezen voor een andere naam die aansluit bij de naam van onze kerk: Ontmoetingskerk.

De opzet van een Time-out

Hoe ziet een Time-out er uit? In het ’t Harde kent een Time-out de volgende opzet (in onze situatie kan het nog aangepast worden, omdat we tijdens de laatste jeugddienst om input hebben gevraagd)

• Welkom
• Openingsgebed
• Eerste muziekblokje. ‘Aanbidding’. De viering wordt voortgezet met het zingen van enkele nummers achter elkaar (2 of 3). De band begeleidt de nummers, en is dus ondersteunend voor de gemeentezang. We kiezen voor ‘aanbidding’ in aansluiting op de protestantse liturgie. Het is de weg vanuit de beslommeringen van het eigen leven naar de ruimte van God. De evangelische liturgie zet in bij lofprijzing, omdat het lof zingen ons uit tilt boven ons bestaan en ruimte maakt voor de aanwezigheid van God. Wij kiezen dus om te beginnen met de aanbidding, die vervolgens uitloopt op de heilige chaos.
• Heilige chaos. Dit element komt uit de Young Thomas-viering. Het heet ‘heilig’ omdat we in Gods ruimte mogen komen. Het heet ‘chaos’ omdat er een aantal dingen tegelijkertijd gedaan kan worden: het aansteken van een kaarsje, het plaatsen van een steen bij het kruis, het schrijven van een voorbede. De gemeente komt dus zelf in beweging, en er is ruimte voor emotie. De heilige chaos begint met een nummer en wordt afgesloten met een nummer. Tijdens de heilige chaos zal er rustige muziek zijn.
• De traditionele woordverkondiging kent in deze opzet een minder centrale plaats. Vanuit een aangereikt thema gaat tijdens ‘het woord’ de Bijbel open. Overigens is hier ook ruimte voor andere vormen van ‘verkondigen’: filmpjes, getuigenissen, etc. Wel is dit de plek in de viering waar ook (naast gevoel en beleving) het verstand wordt aangesproken. Er is bv. ruimte voor vragen, twijfel en onzekerheid.
• Het past bij deze viering om de collecte zo concreet mogelijk toe te lichten. Ook als er voor de kerk wordt gecollecteerd, is het goed om dan gebruik te maken van de gelegenheid om te vertellen wat ‘de kerk’ allemaal doet voor dat geld.
• Tweede muziekblokje. ‘Lofprijzing’. We zingen opnieuw enkele nummers achter elkaar waarbij het loven en prijzen centraal staat.
• Tijdens dit gebed worden de voorbeden die tijdens de heilige chaos op ‘het hart van God zijn geprikt’ meegenomen.
• We sluiten af met een zegen, vaak eigentijds verwoord.
• Tot slot. Na de zegen volgt er nog één nummer als ‘uitsmijter’.
• Na afloop is er koffie en thee, en gelegenheid om na te praten.

De eerste Time-out in Vriezenveen vindt plaats op 11 januari om 14.00 uur in de Ontmoetingskerk!

Kerkorde

Tot slot nog een laatste vraag naar het karakter van deze vieringen. Zijn deze vieringen erediensten (dat betekent dat ook de sacramenten in deze viering bediend mogen worden) of ‘vrije vieringen’. Wanneer deze diensten erediensten zijn, komen we in aanvaring met de kerkorde (ordinatie 5-1-4) omdat volgens de kerkorde we gebruik moeten maken van de orden uit het dienstboek. Ook is ambtelijke vertegenwoordiging verplicht.

Voor getijdendiensten (gebedendiensten of diensten van lofprijzing) maakt de kerkorde een uitzondering. Of het een ‘vrije’ viering is of een eredienst: volgens de kerkorde mogen alleen zij voorgaan die in de eigen gemeente de bevoegdheid hebben gekregen om voor te gaan.