Wees waakzaam – maar niet angstig

In de evangeliën lezen we verschillende teksten waarin Jezus spreekt over het ‘einde van de tijden’. Teksten die in mijn oren altijd donker en dreigend klonken. De dreiging van het naderend oordeel. De oproep om te waken, zodat de Heer je niet slapend zou aantreffen, maakten mij als kind bezorgd en onrustig. ‘Wees waakzaam’ betekende: ‘pas op’ en maakte angstig.

Advent

Morgen (30 november 2014) is het de eerste zondag van Advent. De Adventsperiode is een tijd van verstilling en inkeer. Een tijd om te verwachten, vooruit te kijken met reikhalzend verlangen. Op deze eerste adventszondag staat de oproep van Jezus centraal over het einde van de tijden: ‘Pas op, wees waakzaam. Jullie weten niet wanneer die tijd zal komen. (…) Laat hij jullie niet slapend aantreffen wanneer hij plotseling komt. Wat ik tegen jullie zeg, zeg ik tegen iedereen: wees waakzaam.’ (Marcus 13, 33vv)

ochtendgloren

Rede van Jezus

In de rede van Jezus spreekt Hij over het einde, over de komst van de Mensenzoon én over een nieuw begin – als het nog nauwelijks zichtbare uitbotten van de takken van de vijgenboom.  Het einde kan ons behoorlijk bezighouden. Wat wordt er niet veel over het einde van de wereld gespeculeerd. Het is een vraag die ons niet loslaat: als wijzelf geboren worden en moeten sterven, als gemeenschappen komen en gaan, hoe is het dan gesteld met de mensheid in haar geheel?

Einde als verbroken verbondenheid tussen God en mens

Die vraag is aan de orde in de rede van Jezus. Alleen kent de Bijbel aan ‘het einde’ een specifieke betekenis toe. Van het einde is sprake wanneer de verbondenheid tussen God en de mensen ophoudt. Dat staat op het spel als het over het einde gaat: zijn wij nog verbonden met de God van Israël? Met Gods Naam die nabijheid en redding betekent? Wanneer de verbondenheid van God met mensen verbroken is, gaat dit gepaard met schokkend verschijnselen: de zon zal verduisterd zijn, de maan geen licht meer geven. Waarom moet dit gebeuren? Omdat wij de band met God steeds weer verbreken. We ruilen God in voor ons eigen beeld van god. De god van ons eigen denken en handelen. De god voor ons eigen karretje. We zijn geschapen om beelddrager van God te zijn, maar we maken God tot ons eigen beeld. Wanneer God mens wordt, dreigt de diepste en onafwendbare crisis. In het lijden en sterven van Jezus wordt het einde van de verbondenheid in alle verschrikking zichtbaar. Wanneer Jezus wordt gekruisigd, valt er een diepe duisternis (Marcus 15, 33). Jezus schreeuwt het uit: ‘Mijn God, mijn God, waarom hebt U mij verlaten?’ Aan het kruis is er verlatenheid. Daar is het einde, daar is de verbondenheid van God met mensen verbroken. Er is geen zon meer, geen maan. Dit is het einde van de wereld. Dezelfde Jezus die dit einde aankondigt, is ook de Mensenzoon aan wie dit wordt voltrokken.

Een nieuw begin

Maar er klinkt een vervolg: de Mensenzoon zal komen. Het graf kon Hem niet vasthouden. Er komt een nieuw begin. Marcus spreekt over het uitbotten van de vijgenboom waardoor je weet dat de zomer gaat beginnen. Dat begin, dát zit er aan te komen roept Marcus ons toe. Niet het einde is nabij, maar het nieuwe begin! Het einde van de wereld valt samen met de dood van de Mensenzoon. Maar in dat einde is ook een nieuw begin. Daarom worden we opgeroepen om waakzaam te zijn. Er is een nieuw tijd begonnen toen de steen van het graf werd weg gewenteld. We worden uitgenodigd bedacht te zijn op twee dingen: de oude tijd zal voorbijgaan – en dat roept de vraag op: waar ben ik mee bezig? De nieuwe tijd is opengegaan met de opstanding – en dat roept de tweede vraag op: waar is God mee bezig?

We worden uitgenodigd om met die vragen aan de slag te gaan. Zitten we in ons denken en doen op Gods spoor? Door het sterven en opstaan van Jezus mogen we ons opnieuw verbonden weten met God. Dat vraagt om wakend leven: slapen en indutten is het ergste wat ons kan overkomen.