Op zaterdag 9 mei 2015 was Joyce Meyer te gast in Nederland. Ze is een Amerikaanse evangeliste die op een toegankelijke manier haar boodschap via televisieprogramma’s en boeken uitdraagt. Meer dan 10.000 belangstellenden reisden af naar Rotterdam om haar in het echt te zien en te horen. Het verslag in het Nederlands Dagblad en een artikel op CIP.nl trokken mijn aandacht, met name door de manier waarop Joyce Meyer haar verleden van misbruik ter sprake brengt.
Betekenisvolle boodschap
Wat ik uit de artikelen en de reacties op de artikelen opmaak, is dat Joyce Meyer voor veel mensen in meer of mindere mate van betekenis is (geweest). Haar boodschap dat een ieder zich door de liefde van God aanvaard en gekend mag weten, heeft in veel levens een positieve verandering gebracht. Ook maakt haar levensverhaal waar zij openhartig over spreekt, diepe indruk. In haar jeugd heeft zij te maken gehad met seksueel misbruik. Dit misbruik heeft haar langere tijd achtervolgd en bepaald. Op een later moment in haar leven heeft zij echter de liefde van God leren kennen. Deze liefde had een heilzame en herstellende werking voor haar. Zij kon het misbruik een plaats geven, overwon haar schaamte – en schuldgevoelens, en haar gebrek aan eigenwaarde. Ook herstelde ze het contact met haar ouders en kon hen vergeven.
Een overwonnen verleden
Over haar verleden zegt ze: “Mijn vader misbruikte mij ook seksueel. Jarenlang. Dat zorgde voor grote verwondingen in mijn hart. Ik praat hier veel over omdat miljoenen mensen te maken hebben met seksueel misbruik.” Voor Meyer betekende het leren kennen van God en het groeien in deze relatie de weg van herstel. “Mijn identiteit in God is een overwinnende identiteit. Als je een slachtoffer bent, kun je geen overwinnend leven leiden.” Het is de genade van God, het vervuld raken met de liefde van God, die haar genezing bewerkte. “Maar de waarheid maakt ons vrij, altijd. Dat kleine gewonde meisje dat ik was, is gestorven in Jezus. Zij is een nieuwe schepping.”
Het is bijzonder getuigenis dat Meyer steeds opnieuw geeft. Voor velen is haar verhaal waardevol en kostbaar. Er zijn mensen die te maken hebben gehad met huiselijk of seksueel geweld die zich optrekken aan het levensverhaal van Meyer. Het is mooi om deze verhalen te erkennen en recht te doen.
Andere ervaringen
Tegelijkertijd is er ook een andere werkelijkheid. Er zijn ook veel mensen die worstelen met geweldservaringen uit hun verleden, maar tot op de dag van vandaag lijden aan de gevolgen. Het spreken over vergeven roept vaak hevige emoties op. Door de grote stelligheid van Meyer (in ieder geval in de artikelen die ik gelezen heb en in het interview met Larry King) lijkt de ruimte voor andere ervaringen beperkt. Ben ik te weinig gelovig wanneer ik als slachtoffer van misbruik elke dag worstel met minderwaardigheid en het onvermogen om anderen te vertrouwen. Heb ik te weinig vertrouwen in Gods liefde en luister ik niet naar Gods stem wanneer ik de dader(s) niet kan vergeven?
Wat is vergeven?
Het Griekse woord voor vergeven betekent ‘losmaken’. Door te vergeven wordt de band tussen dader en slachtoffer doorgesneden. Woede, haat en bitterheid zijn logische reacties op onrecht, maar houden in zekere zin je ook gevangen. Door te haten blijf je verbonden met de dader. In die zin is leren vergeven uiteindelijk heilzaam. Vergeven is het erkennen van de schuld en het afzien van wraak.
Het eerste dat bij vergeven hoort is de erkenning van de schuld. Wie is schuldig aan het misbruik? Wat zijn de gevolgen? Wat is er precies gebeurd? Deze vragen moeten gesteld worden en veronderstellen tijd. Er is tijd nodig om te begrijpen wat de gevolgen zijn van het aangedane leed. Er is tijd nodig om de verhalen die soms zo lang en zo onbereikbaar weggestopt zijn weer in de herinnering te laten komen. Bij voorbarige vergeving zijn soms nog niet alle verhalen verteld. Vergeven voelt dan als monddood gemaakt worden. Er is nu immers vergeven, moet je het weer oprakelen?
Het tweede is dat huiselijk en seksueel geweld ook gewoon strafbaar is. Er is sprake van onrecht. Onrecht roept woede op. Dat is volkomen Bijbels. Het is van belang en goed om hier ruimte voor te maken. Mary Fortune, een bekende Amerikaanse theologe die veel geschreven heeft over misbruik, noemt vergeving ‘de laatste stap in het proces van herstel’. Bij verhalen van misbruik hoort ook dat er over gerechtigheid gesproken wordt.
Het derde is dat vergeven misverstanden oproept. Vergeven betekent niet dat er niet meer over gesproken mag worden. Vergeven is dus niet vergeten. Juist niet, lijkt me. Joyce Meyer vindt dit overigens ook, want nadat zij haar vader en moeder heeft vergeven, blijft zij over haar verleden spreken. Een ander misverstand is de gedachte dat vergeving hetzelfde is als verzoening. Verzoening is echter een stap verder: beide partijen trekken weer samen op en kunnen door één deur. Dat hoeft bij vergeving niet: het is de handeling van de vergevende partij. Vergeving is niet afhankelijk van de vraag om vergeving. Jij maakt je los van de dader.
Het vierde is dat je soms zo beschadigd kunt zijn dat vergeving een brug te ver zal blijken te zijn. Dan is het goed om je vast te houden en op te trekken aan het Bijbels spreken over gerechtigheid. God zal jou recht doen.
Het verlangen van omstanders
Waarom zijn we eigenlijk zo enthousiast wanneer slachtoffers tot vergeving komen? Is dat eigenlijk niet een beetje vreemd? Zijn we ook zo gericht op het regelen van vergeving wanneer het gaat om pedoseksuelen? Moordenaars? Dieven? Waarom wel wanneer de dader(s) uit de familiekring komt?
Soms lijkt het erop dat omstanders baat hebben bij voorbarige vergeving. Door de vergeving wordt het slachtoffer opnieuw het zwijgen opgelegd. Vergeving dient dan ineens het zwijgen. Door vergeving te benadrukken kunnen we snel proberen om de idylle van veiligheid weer te herstellen.
Het grote aantal slachtoffers van misbruik schreeuwt echter om openheid. Het doorbreken van het zwijgen is de weg naar preventie, de weg naar herstel. Vergeving is een krachtig en prachtig instrument op weg naar herstel. Het vraagt echter wel om openheid, gerechtigheid en om ruimte – ook of juist als mensen te beschadigd zijn.
Alexander Veerman 
Een mooie reflectie. De visie van Joyce Meyer ligt er minder ver van verwijderd dan sommige berichtgeving misschien doet denken. De liefde van God leerde ze al in haar kinderjaren kennen, terwijl het misbruik nog tot haar 18e door ging. Het heeft haar jaren en jaren gekost om stappen richting herstel te zetten, over het vergeven ging tientallen jaren heen en van sommige gevolgen van het misbruik heeft ze, zoals ze in haar toespraken af en toe laat doorschemeren, nog steeds last. Zie ook https://www.youtube.com/watch?v=GsqhFjXNbWg
Vergeving is het aanbod van het slachtoffer aan de dader om in het reine te komen op de conditie van erkenning van schuld, bewijsbaar verbeterd gedrag, bereidheid tot reparatie van aangerichte schade. Wanneer de dader daar niet op in gaat, blijft de vergeven als het ware ‘hangen’. Dan is het slachtoffer wel bevrijd van wrok en wraakzucht, Rom 12:19-20, die als een verleiding het hart van het slachtoffer willen vullen. Juist bij het doen van het aanbod door het slachtoffer uit eigen beweging (zonder dwang door omstanders of tijd) wordt het slachtoffer verlost om wraakzuchtige gedachten te koesteren. Indien de dader niet komt tot erkenning van schuld, blijft dat zijn (ernstige) zonde. De weg komt vrij voor het slachtoffer om zelfs te bidden voor de dader om zijn bekering en niet overgeleverd te worden aan de toorn van God. Mooi boek hierover is Braun, Unpacking forgiveness. Zou in Nederlands vertaald moeten worden.
Meneer Veerman, u zegt dat u uw informatie hebt uit een artiekel, wilt u het hele verhaal van Joyse Meyer, dan raad ik u aan haar boek: Beauty for ashes. Daarin kunt u haar hele weg naar vergeving vinden.