Samen preken 2

Enkele weken geleden schreef ik over een experiment waarbij ik via internet mensen heb gevraagd mee te luisteren naar een kerkdienst waarin ik voorging. De richtvragen nodigden ook de hoorders uit om hun vragen en verlangen met mij te delen. In dit blog wil ik ingaan op enkele punten van de feedback die mij ook weer verder hebben geholpen.

Beeldend spreken

Hoewel alle hoorders terug gaven dat ze het betoog goed konden volgen (begrijpelijk taalgebruik), de bedoeling begrepen (wat wil de spreker zeggen) en de spreker authentiek vonden overkomen, bleek het toch ook een opgave om tot het einde de aandacht vast te houden. Verschillende hoorders vermoeden dat het verslappen van de aandacht zou kunnen worden ondervangen wanneer ik meer beeldend zou spreken.

In eerste instantie werd gedoeld op de behoefte aan meer voorbeelden die boodschap en leefwereld samen brengen. In tweede instantie raakt deze kritiek ook aan de lessen die ik tijdens de Missionaire Specialisatie heb getrokken na de cursusdagen over presenteren. Het zou het betoog ten goede komen als ik meer tijd zou nemen om een thema uit te werken en te visualiseren en te laten landen in de leefwereld van de hoorders. Dit is dus een belangrijk aandachtspunt.

Vertrekpunt van de hoorders

Een opvallende en mooie input waren de persoonlijke reacties van de hoorders. In het reactieformulier werd de vraag gesteld of de preek ook raakte aan de eigen thema’s. Het betekende dat de vragen niet alleen uitnodigden tot het waarderen van de voorganger, maar ook om zelf te reflecteren. In dit blog wil ik stil staan bij de opmerkingen van drie hoorders. Een hoorder gaf aan dat zij worstelt met God en met zichzelf. Ze ervaart weinig betekenis en heeft grote moeite om het leven als zinvol te beleven. God roept bij haar angst op. Het niet kunnen ervaren en integreren van Gods liefde maakt de angst voor God groter: God zal wel teleurgesteld en kwaad zijn. Mijn boodschap activeerde (tot op zekere hoogte) de angst voor God. Wel gaf zij aan om op zoek te gaan naar wegen om meer over die liefhebbende God te horen.

Een tweede hoorder gaf aan dat ze de (h)erkenning voor de pijn die kerken soms kunnen veroorzaken door hun handelen op prijs stelde. Tegelijkertijd gaf ze aan dat mijn focus op een nabije en aanwezige God in tijden van zorg en zwaarte niet aan haar vragen raakte. Voor haar had het meer mogen gaan over geloven in het gewone leven. Ook vroeg zij zich af of God ook betekenis heeft als het goed met je gaat. Haar vragen hebben te maken met waarheid, met het ontrafelen van de werkelijkheid.

Een derde hoorder luisterde met de ballast van een zware geloofsopvoeding waarin een straffende God, de zondigheid van de mens en neerdrukkende machteloosheid belangrijke ingrediënten waren. Het spoorde haar aan om actiever vragen te stellen bij de God uit haar jeugd en te zoeken naar de ruimte van een liefhebbende God.

Veranderend luisteren en spreken

Wat ik bijzonder vind, is dat de hoorders, ondanks hun verschillende vertrekpunten, zochten naar aanknopingspunten in de preek om met hun eigen vragen aan de slag te gaan. Daar waar de preek een afgesloten betoog werd of waar ruimte voor eigen invulling ontbrak, raakte ook de aandacht en interesse weg. Het is ondoenlijk om te proberen om tegemoet te komen aan alle vragen van de hoorders. Op het moment echter dat in de preek een bepaalde vraag, observatie of probleem wordt uitgewerkt, geeft dat ruimte om ook de eigen vragen mee te nemen.

Ceremoniemeester

Een belangrijk aspect voor hoorders om tot veranderend luisteren te kunnen komen, is veiligheid. Veiligheid wordt ervaren wanneer er ruimte is voor eigen gedachten en verwerking en wanneer de voorganger authentiek spreekt. Wanneer de kerkdienst in een veilige setting plaatsvindt, kan de voorganger functioneren als de ceremoniemeester voor de ontmoeting van gemeente met God. De bruid en de bruidegom. Het is de taak van de ceremoniemeester om de ruimte voor die ontmoeting vorm te geven.