Priester Jacques Hamel

Het nieuws van vanochtend (26 juli 2016) raakte me diep en ging vandaag met me mee. Jacques Hamel, een 86-jarige priester, werd op brute wijze tijdens de mis in zijn kerk vermoord. Mijn medeleven gaat uit naar de nabestaanden van de priester, naar de gewonde kerkganger, naar de aanwezigen die getuige waren van deze gewelddadige aanval en naar de geloofsgemeenschap van Saint-Etienne-du-Rouvray. Het raakt me, omdat het om een man op leeftijd gaat. Het raakt me, omdat het een collega is. Het raakt me, omdat het geweld ook de kerk binnen dringt.

Diepe lading

De aanval krijgt een diepere lading mee, omdat de moord in een heilige ruimte plaats vond, bij het altaar. Deze aanval is schokkend, omdat de kerk juist een schuilplaats wil zijn, een veilige plek.

Terreur raakt het hart

In zekere zin mag dat niet verrassend zijn. De terroristische aanvallen hebben steeds een scherpe impact, omdat ze het fundamentele gevoel van veiligheid en vertrouwen aantasten. Of het nu feestvierende mensen zijn op een boulevard, mensen die genieten van een popconcert, winkelende mensen, mensen die onderweg zijn, werken in een financieel centrum – al die aanvallen raken ons in het centrum van ons bestaan, omdat het gaat over verloren onschuld, verloren vertrouwen, versplinterde veiligheid. Ook de kerk past in dat rijtje.

Ondanks alle inzet van middelen en menskracht en ondanks alle snelle beloften, moet het ook maar hardop gezegd worden: het is onmogelijk om alle kerken, concerten, evenementen, uitgaansgelegenheden en elke mensenmassa te beschermen. Een terrorist is altijd in het voordeel.

Wat kunnen we doen?

Wat moeten we dan? Hoe kunnen we reageren? Misschien is het allereerst goed om – ondanks alle ernst en schrik rond de vele aanslagen – het terrorisme ook in perspectief te plaatsen. Nog steeds is de kans slachtoffer te worden van een aanslag gering. In de tweede plaats maakt de reactie op aanslagen uit. Wakkeren we verdeeldheid, angst en haat aan of is er een andere weg? De president van Frankrijk spreekt (alweer) over een oorlogsverklaring van IS aan Frankrijk. Helpt deze retoriek om Frankrijk veiliger te maken?

Zou er geen lering getrokken kunnen worden uit de reacties van de kerk zelf die de terroristische daad scherp veroordeelt, aandringt op recht doen, maar vervolgens ook verzoening en menslievendheid predikt. Dat is geen gemakkelijke weg, maar wel een weg met perspectief.

Tot slot zat ik nog na te denken over die schuilplaats. De veilige plek. In mijn  beleving is de kerk een verwijzende plaats naar echte veiligheid. Het zijn Gods vleugels waaronder wij mogen schuilen. Dat is de boodschap die Hamel zijn lange leven heeft uitgedragen. Het is het vertrouwen waarin hij gestorven is. Zoals verwoordt in psalm 61: U bent altijd mijn schuilplaats geweest, een toren te sterk voor de vijand. God is onze schuilplaats, ook in de dood. We hebben immers weet van opstanding, van een levenskracht en een zegenend licht waar geen terreur een einde aan kan maken. Opstanding door Gods liefde. Het is de basis om te strijden voor recht en gerechtigheid. Het is de basis om te blijven leven vanuit verzoening.

Om het met Paulus te zeggen: “Ik ben ervan overtuigd dat dood noch leven, engelen noch machten noch krachten, heden noch toekomst,  hoogte noch diepte, of wat er ook maar in de schepping is, ons zal kunnen scheiden van de liefde van God, die hij ons gegeven heeft in Christus Jezus, onze Heer”.