Voltooid leven

Voor de tweede keer organiseert de Ontmoetingskerk Vriezenveen in samenwerking met de Vriezenhof een serie van vier seniorenmiddagen. Op deze middagen komen thema’s aan bod die vaak in pastorale gesprekken naar voren komen. De eerste bijeenkomst over ‘omgaan met tegenslagen’ was goed ontvangen. Dat was merkbaar in de toegenomen belangstelling voor de tweede middag van deze kring. Misschien had het ook te maken met het thema Voltooid leven. In ieder geval hadden we met 30 deelnemers opnieuw een goed gevulde zaal.

Wat al snel duidelijk werd, is dat het thema voltooid leven de gemoederen bezig houdt. Het raakt aan andere thema’s, zoals euthanasie, de vraag naar wel of niet reanimeren, omgaan met beperkingen en zinvol leven. Deze emotionele thema’s vragen om goede aandacht: een luisterend oor en adequate voorlichting. Wat lastig is, is dat het gesprek over voltooid leven mede wordt  beïnvloed en verstoord door de economisering van ziekte en ouderdom. Het benadrukken van de kosten van ouderen en zieken, alle hervormingen in de zorg en de overbelasting van mantelzorgers roepen bij de aanwezigen zorg op over hun plaats in de samenleving.

De vraag om voltooid leven te honoreren maakt een pijnlijke en verdrietige thematiek zichtbaat, en dat is winst. Het is goed en waardevol dat deze verhalen aan het licht mogen komen. In het gesprek kwamen de volgende punten naar voren:

Allereerst is het noodzakelijk om te luisteren naar de verhalen van mensen die leven met een doodswens. Het lijden dat zij met zich meedragen mag nooit gebagatelliseerd worden. Wat hierin moet worden meegewogen, is dat de medische wetenschap zich enorm ontwikkelt. Er is zoveel mogelijk en er zijn zoveel keuzes te maken dat de consequenties vaak moeilijk te overzien zijn. De vraag dringt zich op of mensen nog mogen sterven.

In de tweede plaats blijken er vaak ook levensvragen mee te spelen in het verlangen om te mogen sterven. Het raakt aan vragen over identiteit, betekenis en verbondenheid. Een vermoeden is dat een identiteit die ligt in wat we doen of wat we hebben kwetsbaarder is dan een identiteit die ingebed is in wie je bent en met wie je bent.

In de derde plaats zou er meer ruimte moeten zijn om lijden, tegenslagen en beperkingen een plek te geven. Levenskunst is niet het voorkomen van lijden, maar het omgaan hiermee. De diepere vreugde wordt juist gevonden in het verhouden tot en het uithouden in de schaduwkant van het leven.

In de derde plaats kan de Bijbel handvatten aanreiken om iets van verbondenheid te ervaren en om de eigen identiteit te herijken. Wel is het goed om op te merken dat Bijbelteksten niet het antwoord kunnen geven op het lijden of op de ervaren zinloosheid van het moment. Dat vraagt om nabijheid en om een oprecht en aandachtig luisterend oor.

Een tekst die tot nadenken stemt is Johannes 10, 10: “Ik [Jezus] geef het leven in al zijn volheid. Het nodigt uit om na te denken over wat het volle leven is. Daarnaast zou de Bijbelse gedachte dat onze identiteit in Christus ligt, stevigheid kunnen geven. In de Bijbel klinkt steeds opnieuw Gods stem die ons aan het licht roept, en ons herinnert aan onze bestemming. Gods liefde zet ons op het spoor van aanvaarding.