Dinsdag 12 september vond er een bijzonder en belangwekkend symposium plaats in Vriezenveen. Het was belangwekkend omdat het ging over de moeilijke vragen en dilemma’s in de laatste levensfase. Het ging namelijk over de ‘laatste’ vragen: over de waarde van het leven, over medische mogelijkheden, over wel of niet reanimeren, over sterven. Het was bijzonder omdat het woon- en zorgcentrum De Vriezenhof in Vriezenveen deze dag had geïnitieerd in nauwe samenwerking met de huisartsen en predikanten in Vriezenveen. Een mooie multidisciplinaire benadering!
De dag bestond uit een middag- en avondgedeelte die inhoudelijk gelijk waren, alleen was het publiek verschillend. In de middag waren met name bewoners van de Vriezenhof en serviceappartementen aanwezig, in de avond was er een gemêleerd gezelschap van geïnteresseerden uit Twenterand.
Er was voor gekozen om een familie aan het woord te laten die vertelden over de laatste levensfase van hun ouders. Aan de hand van hun verhaal werden de vragen en dilemma’s geschetst waar ouderen en hun naasten mee te maken krijgen. Steeds weer kwam het belang van goede communicatie en van informatie naar voren. Wanneer iemand hulpbehoevender wordt, neemt de druk op mantelzorgers toe. Het onderlinge contact van de familie, het gesprek dat steeds gevoerd werd met de ouders en de adequate informatie van speciale palliatieve verzorgenden waren van onschatbare waarde.
Door de onderlinge communicatie kon er steeds weer een goede afstemming gevonden worden, ook als er emoties mee speelden. De gesprekken met de ouders maakten dat keuzes in moeilijke dilemma’s relatief rustig genomen konden worden. De informatie en aanwezigheid van de palliatieve verpleegkundige gaf rust en vertrouwen.
De dilemma’s waar de familie mee te maken kreeg, hadden allereerst te maken met afnemende zelfstandigheid. Wanneer besluit je om het vertrouwde huis te verlaten en naar een appartement of een verzorgingshuis te gaan? Hoelang kun je als partner en als mantelzorgers zorg blijven bieden aan iemand die lichamelijk steeds meer zorg vraagt of die dementeert? Hoe verwerk je het bericht dat de palliatieve fase begonnen is: de behandelingen zijn niet langer gericht op genezing, maar op bestrijden en verzachten van de symptomen. Wanneer ga je het gesprek aan over wel of niet reanimeren? De Spoedeisende Hulp is de slechts denkbare plek om over die vraag na te denken. Hoe denk je over het levenseinde? Komt er moment dat euthanasie gewenst is? Hoe kijk je terug op je leven? Zijn er gebeurtenissen waar je op terug wilt komen?
De aanwezige huisarts en de specialist ouderenzorg gaven toelichting bij de medische aspecten van deze dilemma’s. Wat is het waardevol om in de palliatieve fase op tijd te overleggen met de huisarts. Een belangrijke tip: als er zaken zijn vastgelegd rond de laatste fase, bijvoorbeeld in een wilsverklaring, vergeet dan niet om dit ook met de huisarts te delen.
Aan de dilemma’s zitten ook psychische en geestelijke kanten. Het was goed dat er ook predikanten aanwezig waren die op deze vragen in konden gaan. Uiteindelijk gaat het ook om de vraag hoe je het leven als vervuld kunt ervaren. Dat heeft alles te maken met het verzoenen met het verleden, een weg vinden in de toenemende beperkingen en het komen tot overgave en loslaten. Een vervuld leven is een leven waarin vrede is gevonden.
Deze dag maakte duidelijk hoe belangrijk het is om tijdig over de thema’s en dilemma’s van de palliatieve fase te spreken. Wat is het belangrijk dat er een podium is geboden om de lastige vragen rond leven, sterven en de dood bespreekbaar te maken.
Deze dag vraagt om een vervolg.
Alexander Veerman 
Geef een reactie