De gevaarlijke onwaarheden van Orbán

De gemoederen op de EU-top liepen deze dagen hoog op. Inzet van de ruzie is de wet die onlangs door het Hongaarse parlement is aangenomen en in de wandelgangen de ‘antihomowet’ is gaan heten. De Hongaarse premier Orbán, de drijvende kracht achter deze wet, reageert verontwaardigd op alle kritiek. Volgens hem gaan het helemaal niet om het inperken van rechten van homoseksuelen, maar om het beschermen van kinderen. Wie zou daar op tegen kunnen zijn?

• 

Waar staat er eigenlijk in de omstreden antihomowet? In eerste instantie was de wet bedoeld om kinderporno en pedoseksualiteit strenger te straffen. Een Hongaarse ambassadeur in Peru was gearresteerd omdat hij in het bezit was van een grote hoeveelheid kinderporno. Uiteindelijk bleek het strafrechtelijk met een sisser voor de ambassadeur af te lopen. Dat was de reden om de wet over seksuele misdrijven tegen minderjarigen aan te scherpen, zodat er ruimte zou zijn om strenger te kunnen straffen. De oppositie kon zich goed vinden in dit wetsvoorstel.

Enkele dagen voordat de wet tegen seksueel kindermisbruik in behandeling zou worden gegeven, werd er door de politieke partij van Orbán een aantal wijzigingen aan het wetsvoorstel toegevoegd. Deze aanpassingen vormen het probleem: minderjarigen mogen geen afbeeldingen over homoseksualiteit of geslachtsveranderingen zien; op scholen mag er niet meer over homoseksualiteit gesproken worden en er gaan beperkingen gelden rond seksuele voorlichting. Vanwege deze wijzigingen boycotte de oppositie de uiteindelijke stemming.

De suggestie die in deze aanvullingen doorklinkt, is dat homoseksualiteit en transgender door ‘indoctrinatie’ wordt ingegeven. Dit past bij de harde lijn die eerder al was ingezet: het huwelijk is uitsluitend voor een relatie tussen een man en een vrouw, en homoseksuele stellen mogen niet langer kinderen adopteren. Deze beide wetten maken duidelijk dat homoseksuelen en lesbiennes niet dezelfde rechten hebben als heteroseksuelen.

De nieuwe wet gaat verder dan het creëren van een wettelijke basis voor ongelijkheid (en dus discriminatie). De eerste onwaarheid die in deze wet meekomt, is dat gender en geaardheid een ideologie zou zijn. Het gaat echter om identiteit. Jongeren worstelen met hun geaardheid of met hun gender. Niet omdat anderen hun vertellen dat ze gay zouden moeten zijn, maar omdat deze jongeren haarscherp aanvoelen dat zij anders zijn dan de heersende norm in de samenleving. Homoseksualiteit of transgender gaat niet over seksuele handelingen – of in ieder geval niet in de eerste plaats. Het gaat allereerst en vooral over wie iemand is, het gaat over identiteit. Ontkenning van die identiteit – en het gesprek hierover – drijft jongeren tot wanhoop. Het is niet voor niets dat het percentage lhtbi-jongeren dat een suïcidepoging doet erg hoog is.

De tweede onwaarheid is dat homoseksualiteit schadelijk zou zijn voor kinderen en jongeren en dat homoseksualiteit op de een af andere manier verweven zou zijn met pedoseksualiteit. De cijfers tonen ontegenzeggelijk aan dat kindermisbruik vooral gepleegd wordt door heteroseksuele daders. Er wordt door Orbán een verband gelegd dat er niet is: homoseksualiteit is niet schadelijk voor kinderen en leidt niet tot pedoseksualiteit. Het is een schadelijke en onjuiste stigmatisering die én homoseksuelen bij voorbaat verdacht maakt én kinderen en jongeren die slachtoffer worden misbruik niet gaat helpen.

Er is nog een derde onwaarheid die ik hier wil noemen. In de nieuwsberichten over deze wet wordt voortdurend gesproken over ‘pedofilie’ als een vorm van kindermisbruik. Dit is echter onjuist. Pedofilie is de geaarheid waar mensen ook mee kunnen worstelen en strijden. Pedoseksualiteit zijn de strafbare handelingen, die ook moreel verwerpelijk zijn. Het zou pedofielen die er alles aan doen om niet over te gaan tot strafbare handelingen helpen, als we in ons spreken dit onderscheid ook mee zouden willen wegen.

De onwaarheden van Orbán zijn dus schadelijk voor de lhtbi-gemeenschap en zijn ook niet helpend voor kinderen en jongeren. De vraag is dan ook gerechtvaardigd waarom Orbán voor deze koers kiest en waarom er zoveel mensen zijn die hem hierin steunen.

Bij mij komen twee gedachten naar boven: de eerste gedachte is dat we in een onzekere tijd leven waarin bijzonder veel verandert. Orbán (en met hem leiders als Erdogan, Poetin en Trump) zet in op orde. In deze chaotische tijden herstelt hij de orde: vluchtelingen en migranten bedreigen de orde, net zoals de lhtbi-gemeenschap de orde van het huwelijk en het heldere onderscheid tussen mannelijk en vrouwelijk bedreigt. De tweede gedachte is dat het liberale gedachtegoed (terechte) ethische vragen en spanningen oproept. Het lijkt erop dat het liberale denken een alles of niets pakket is. Je bent voor een inclusiviteit, abortus en voltooid leven. Het is niet meer dan terecht dat conservatieven hier vragen bij hebben. Het probleem is echter niet homoseksualiteit, maar het gegeven dat alle ethische vragen in een pakket worden aangeboden.

Hoe verder? Wat voor het vervolg belangrijk is, is dat er ruimte komt voor verhalen. Zoals de premier van Luxemburg zijn verhaal vertelde, zo moet er ruimte komen en blijven voor de verhalen van transgenders, biseksuelen, lesbiennes en homoseksuelen. Deze groep is niet gebaat bij de stoere praat van Rutte die Orbán op de knieën wil dwingen. Wel bij elke actie die duidelijk maakt dat het gaat om identiteit en niet om een ideologie. Zij zijn gebaat bij elke actie die de verwevenheid van ethische dilemma’s ontwart en ruimte maakt voor het persoonlijk verhaal.

Inclusiviteit gaat niet over vrijzinnig of conservatief, maar om een medemens die gehoord en gezien wil worden. Alleen dan kan de regenboogvlag die beschutting bieden waar iedereen naar verlangt.