Een nieuw begin deel 2: Gedragen

“Hoe gaat het vandaag met je?” De fysiotherapeut komt even bij me staan, terwijl ik de eerste meters fiets op de hometrainer – op een licht verzet natuurlijk. Vorige week, op 5 januari, ben ik gestart met hartrevalidatie. Het programma duurt ongeveer twee maanden, afhankelijk van de vorderingen. Het doel van de revalidatie is tweeledig: het opbouwen van conditie zodat de gewone dagelijkse activiteiten weer kunnen worden opgepakt, en daarnaast het leren omgaan met eventuele angst.

Hoe gaat het met je?

Tja. Hoe gaat het met me? “Het hangt er een beetje van af”, zeg ik, terwijl ik tot mijn eigen teleurstelling en verrassing al begin te hijgen van de inspanning. “Vergeleken met vorige week gaat het alweer een stukje beter. Maar als ik bedenk hoe ik me voelde voordat ik omviel, dan valt het erg tegen.”

De fysiotherapeut kijkt me aan. “Weet je, je moet vergeten hoe het was voordat je ziek werd. De ‘oude’ Alexander is voorbij. Er is nu een nieuwe situatie, je moet leren uitgaan van een nieuw begin.”

Zijn woorden resoneren nog enkele dagen in mijn hoofd. Ergens begint het nog weer meer te landen dat ik veel ernstiger ziek ben dan ik me wil realiseren. Bijna alle artsen die ik in de achterliggende weken gesproken heb, benadrukten hoeveel geluk ik heb gehad dat ik er nog ben en dat ik er zo uit ben gekomen. Het vreemde is dat ik zelf eigenlijk alles gemist heb. In de nacht van zaterdag op zondag verloor ik het bewustzijn en pas in de nacht van maandag op dinsdag lukte het me weer om herinneringen vast te houden. Aan de zondag en maandag heb ik geen eigen herinneringen. Alles is van ‘horen zeggen’. Het betekende dat er een kloof zat tussen de ervaringen van mijn partner, zoon en schoondochter, van onze goede vrienden, en mijn eigen ervaringen. Zij hadden de wanhoop, de diepe angst om mij te verliezen aan den lijve ondervonden. Dit gold overigens ook tot op zekere hoogte voor de geloofsgemeenschap en de buurt. De schrik zat bij hen veel dieper dan bij mij.

Wat hielp mij deze periode door te komen?

We hebben met elkaar een onvoorstelbare reis gemaakt. Die eerste week in het ziekenhuis was het een enorme overwinning om even in de stoel te zitten. Iets meer dan twee maanden later lukt het me weer om de honden uit te laten en is er een begin gemaakt met de re-integratie. Hoe verloopt zo’n reis? Hoe vind je de weg terug naar de dag?

Voor Esther en mij waren er drie beslissende pijlers op deze reis: God, de gemeenschap en de gezondheidszorg.

In een vorig blog heb ik beschreven hoe ons leven van de ene op de andere dag volkomen op z’n kop werd gezet en alles ons uit handen werd geslagen. Het fundament onder ons leven was in één klap verdwenen. We hadden niets anders dan onze lege handen. In die dramatische dagen hebben we ons desondanks gedragen gevoeld. We herkenden in de onverwachtse wending in de gebeurtenissen Gods hand – een wonder. (In het laatste deel van het drieluik ga ik hier verder op in). Elke dag ontvang ik met dankbaarheid. Zelfs als ik ’s nachts niet kan slapen vanwege pijn, ben ik dankbaar. Alleen wie leeft, kan ’s nachts wakker liggen. Het was allereerst Gods dragende aanwezigheid die ons door de nacht hielp.

De bedding van de gemeenschap

Het belang van gemeenschappen kan beslist niet overschat worden. Dat is het tweede dat ik hier wil benoemen. Al in die eerste bewuste nacht was er de kracht van ons gezin en van goede vrienden. Het is zo heilzaam om samen te delen van wat niet te dragen is, en om elkaar vast te houden als de aarde wankelt.

Wij werden vanaf het begin gedragen door de gemeenschap: de kerk, de straat, onze wijk, ons dorp, de vrienden van Facebook en Twitter. Zoveel mensen die meeleefden en praktische hulp boden. Wat was het ongelofelijk dat in zo korte tijd zoveel mensen langs kwamen om te helpen. Met de honden (die konden we niet meer zelf uitlaten). Met het eten. Elke avond, bijna twee maanden lang, stond er een warme maaltijd klaar. Chauffeurs, ondersteuning in het huishouden – teveel om op te noemen. En wat me ontroerde dat achtergronden er niet toe deden. Harten spraken.

Waar wij niet meer verder konden door de lichamelijke tegenslagen, stond het dorp op en droeg ons door deze dagen heen. Het ontroert me, en ik heb er nauwelijks woorden voor. Die bredere gemeenschap bood de bedding om de weg naar het leven terug te vinden

Het was bijzonder kostbaar hoe de verschillende geloofsgemeenschappen in Sliedrecht en omgeving (tot in onze zustergemeenten in Rwanda toe) voor ons gebeden hebben en op allerlei manieren meeleefden. Wat mij veel rust gaf, was de reactie van onze eigen gereformeerde kerk (PKN). De kerkenraad verdeelde direct alle taken voor de komende maanden zodat ik als predikant rustig aan mijn herstel kon gaan werken. De verkondiging, de onderlinge zorg en verbinding en al het andere werk vonden ‘gewoon’ doorgang. Daar ging troost vanuit: het werk van Jezus Christus is groter en ruimer dan wie dan ook. Dat maakt dat ik kon rusten in dat Lichaam van Christus – zoveel breder en groter ook dan onze kerk alleen.

Onze gezondheidszorg

Graag wil ik hier ook mijn dank uitspreken voor de verzorgenden, verpleegkundigen, artsen, en therapeuten die in deze maanden met zoveel bewogenheid, inzet en liefde voor ons gezorgd hebben. Met recht de derde pijler. Ik ben onder de indruk van het geloof van de artsen in herstel, van de weigering om de hoop op te geven en de onvoorwaardelijke liefde voor de patiënt.

Wat ben ik dankbaar voor de gezondheidszorg in Nederland.

Tot slot: vertel het verhaal. Steeds weer.

Hoe kun je verder? Hoe vind je de weg terug naar de dag? De eerste dagen nadat mijn geheugen weer begon te functioneren, wilde ik graag weten wat er nu precies gebeurd was. Wat was het ingewikkeld, pijnlijk en verdrietig om mij mijn levensverhaal toe te eigenen. We hebben veel gepraat. Met elkaar en met ieder apart. We hebben gehuild. Tranen met tuiten. Het was goed voor onze vrienden en ons gezin om het verhaal te delen, om de emoties te delen. Voor mij was het ontzettend belangrijk om te begrijpen waar ik doorheen gegaan was en om mijn geliefden te kunnen begrijpen. Ik keek de diensten terug van eerste Advent – de zondag dat ik voor zou gaan, maar op de IC had doorgebracht, terwijl de artsen vochten voor mijn leven.

Het was goed dat het mogelijk was om een beroep te doen op geestelijke verzorgers van de ziekenhuizen en op collega’s om existentiële vragen te stellen en deze thema’s te bespreken.

Wat ons ook goed deed, was dat we enkele weken later een gesprek konden regelen met de arts van de Spoedeisende Hulp die die nacht dienst had, en met de intensivist die die nacht ondersteunde. Wat is het heilzaam om de uren van de nacht door te nemen en door te kunnen praten over de keuzes die de artsen moesten maken. Alle vragen te durven stellen die in de ziel rondzweefden.

Alleen als de ander wil luisteren, kun je je verhaal vertellen.

Een nieuw begin

Hoe vind je de weg naar de nieuwe dag? Door de inzet van de verpleging, door de bedding van gemeenschappen en door mensen die steeds weer een luisterend oor bieden.

En toen de ochtend begon te glooien, stond ik toen op als een ander, een nieuw mens?

Jacob worstelde een lange nacht met God bij de Jabbok. Toen het ochtend werd, zei hij: ‘Ik laat U niet gaan, tenzij U mij zegent’. Ik voel mij een gezegend mens. Ik ben onbeschrijfelijk dankbaar dat ik er nog ben. Ik ben me nog meer bewust geworden van het belang van relaties. Het enige waar het in het leven op aan komt is liefhebben en dat anderen jou liefhebben. De liefde die ons gedragen heeft – in het gezin, van onze vrienden, van de gemeenschappen, van God – bepaalde mij op een diep existentieel niveau dat ik er mag zijn en dat ik er toe doe.