NEE! HET. IS. NIET. GOED!

“Kerkelijke muziek staat vaak niet genoeg stil bij de schreeuw. Dat is een van de dingen die jongeren in popmuziek vinden. De rauwheid van het leven. De druk van de samenleving waar je als jongere aan ten onder kunt gaan.” Aan het woord is Arend Dijkstra, deskundige op het gebied van popmuziek en leadzanger en gitarist van The Great Communicators.  Hij spreekt voor een groep predikanten die de cursus Missionaire Specialisatie volgen.

 

Brug tussen leefwerelden

Arend Dijkstra laat ons verschillende popnummers horen. Popmuziek toont iets van de onderstroom in onze cultuur. Het vertelt welke thema’s er spelen, welke vragen aan de orde zijn. Popmuziek heeft ook een verbindende kracht, zoals de Top2000-diensten laten zien. De popnummers haken aan een collectief geheugen.

Het belang en de waarde van popmuziek is dat het vaak gaat over grote menselijke thema’s. Het verlangen naar iemand die je echt kent, naar liefde. De angst voor leegte. Het onvermijdelijke en onherroepelijke van de dood. Schuld. De druk van de samenleving. De schoonheid van onze wereld. Plezier. Geluk. Het zijn thema’s waar in de kerk ook over gesproken en gezongen wordt. Opmerkelijk is dat het kerkelijk leven voor velen één van de leefwerelden is (naast de leefwerelden van vrienden, collega’s, school of werk), maar dat de échte levensvragen gemakkelijker herkend worden in popnummers dan in kerkelijke liederen. Daarnaast is de kerk voor velen überhaupt geen gesprekspartner meer, vanwege de taal, de muziek, beschadigende ervaringen of het morele oordeel die aan de kerk wordt toegeschreven.

Popmuziek kan de brug vormen tussen de verschillende leefwerelden. Soms door de aanklacht of het contrast, soms omdat de vragen van de nummers precies dezelfde vragen zijn als die in de kerk worden gesteld. Muziek verwoordt de diepste emoties, de diepste grond van je bestaan. Wanneer de kerk geïnteresseerd raakt en gebruik kan maken van nummers die in het dagelijks leven een belangrijke rol spelen, kan de popmuziek verbindend en verdiepend werken.

De schreeuw

Een belangwekkende constatering van Arend Dijkstra is dat veel kerkelijke muziek te weinig de zwaarte, diepte en rauwheid van het leven verkent en onderkent. Veel jongeren luisteren naar hard rock, metal, of rap. Het is bijzonder boeiend om met jongeren in gesprek te gaan over de nummers die ze luisteren. In deze muziek vinden ze herkenning. Als het al gaat over de rafels van het bestaan en over de duisternis die bezit van je kan nemen, heeft christelijke muziek al snel de neiging om naar een oplossing toe te zingen. Soms is het nodig dat de muziek het uithoudt in de schreeuw. In de schreeuw komt de wanhoop en beklemming naar buiten. Het verzet en het verlangen. Een nummer waar die schreeuw in doorklinkt is Given up van Linkin Park

De tekst gaat als volgt:

Wake in a sweat again
Another day’s been laid to waste
In my disgrace

Stuck in my head again
Feels like I’ll never leave this place
There’s no escape

I’m my own worst enemy

[chorus]
I’ve given up
I’m sick of feeling
Is there nothing you can say

Take this all away
I’m suffocating
Tell me what the fuck is wrong
With me
[end chorus]

I don’t know what to take
Thought I was focused but I’m scared
I’m not prepared

I hyperventilate
Looking for help somehow somewhere
And no one cares

I’m my own worst enemy

[chorus]
I’ve given up
I’m sick of feeling
Is there nothing you can say

Take this all away
I’m suffocating
Tell me what the fuck is wrong
With me
[end chorus]

[bridge]
Goddddddd!!!!

Put me out of my misery
Put me out of my misery
Put me out of my
Put me out of my fucking misery
[end bridge]

[chorus]
I’ve given up
I’m sick of feeling
Is there nothing you can say

Take this all away
I’m suffocating
Tell me what the fuck is wrong
With me
[end chorus]

Schuld 

Een van de nummers die Arend Dijkstra ons liet horen was I made a mistake van Blood Red Shoes. Het is een nummer die gaat over falen. Over het moeten leren leven met fouten die niet meer ongedaan gemaakt kunnen worden. Hoe kun je jezelf vergeven en weer met jezelf leren leven? Een nummer met zoveel handvatten voor een goed gesprek.

Stilstaan bij de rafels

Luisteren naar popmuziek leert me om meer stil te staan bij de schaduwkanten van het leven. Popmuziek kan de kerk ook een spiegel voorhouden, omdat we soms al antwoorden geven voordat we de pijn en wanhoop van de vraag doorleefd hebben. Kunnen we het uithouden in de schreeuw?

Popdienst: Pay it forward

Afgelopen woensdag stond er een ietwat verwaarloosd uitziende man op de stoep. Ongekamde haren, een stoppelbaard, dikomwalde ogen. ‘Hoort u bij de kerk?’ Zo’n vraag van zo’n man doet bij mij de alarmbellen rinkelen. Een bevestigend antwoord schept verwachtingen. Iemand van de kerk – en zeker de dominee – betekent aangesproken worden op ‘barmhartigheid’, ‘bewogenheid’ en ‘sociale gerechtigheid’. En ontkennen is geen optie.

‘Ja, ik hoor bij die kerk’. ‘Bent u de dominee’. Nee, nee hoor, neee echt niet. ‘Ja, ik ben de dominee’.

‘Maar, wat is er aan de hand?’ vraag ik.  Met dat ik dit vraag, realiseer ik me dat dit de uitnodiging is, waar mijn onaangekondigde gast op wachtte. Hij laat er geen gras over groeien en steekt van wal. Een verhaal dat aan elkaar hangt van ellende en tegenslagen. Tranen. ‘Nou, kom dan maar even binnen’.  Waar het verhaal uiteindelijk op neerkomt, is of ik geld wil geven. Hij krijgt zijn geld en vertrekt.

Lastig

Zelf blijf ik achter met een wat onbehagelijk gevoel. Waarom eigenlijk? Ik heb er zelf helemaal geen moeite mee om anderen te helpen, op wat voor manier dan ook. Geld weggeven is voor mij geen probleem. Ik heb het ook maar gekregen om het door te geven. De weerstand die ik voel, gaat voor een deel terug op een wat kinderachtige gedachte. De man aan de deur heeft een verhaal opgehangen dat rammelde. Ik denk niet dat het waar was. En ik vind het vervelend dat die man denkt dat ik in zijn verhaal ben getrapt. Daarnaast merk ik dat ik graag mensne of situaties wil veranderen. Geven is oke, als het maar tot een verandering leidt. Een soort messiascomplex, zeg maar. Uiteindelijk geef ik dus opdat ik  mij zelf er beter door voel.

Nu ik er opnieuw over nadenk, maakt het me ten diepste niet uit of de man gelogen heeft. Misschien was zijn verhaal waar, dan kwam het gegeven geld als geroepen. Misschien ook niet. Dan nog had hij blijkbaar geld nodig, en wel zo wanhopig dat hij ervoor wilde liegen en oplichten. Ik wil zelf niet vervallen in cynisme en wantrouwen – dat is mijn bijdrage aan deze wereld.

Pay it forward

In de popdienst van 29 september om 19.00 uur in de Protestantse Gemeente ’t Harde gaat het in zekere zin over hetzelfde thema. In de gelijknamige film (Pay it forward) bedenkt een jongetje een levensfilosofie om de wereld radicaal te veranderen: jij helpt een persoon op een manier die een verschil maakt. Je vraagt er niets voor terug, behalve dat die geholpen persoon hetzelfde doet voor drie anderen.

Het raakt aan de opdracht van de Bijbel. Heb je naaste lief. In het liefhebben zit het geheim. Het is onbaatzuchtige liefde. Zoals Jezus dienend in het leven stond, zo worden volgelingen van Jezus gevraagd de wereld te dienen. Een liefde die de wereld op z’n kop zet.

Meer weten over een popdienst? Zie: https://alexanderveerman.wordpress.com/2013/01/27/popdienst-vloeken-in-de-kerk/

Top 40 Power of pop: popnummers die inspireren en kracht geven

Op vrijdag 13 en 20 september is er een bijzonder programma te beluisteren op de Lokale Omroep Elburg (LOE). Van 20.00 tot 22.00 uur wordt de top 40 Power of pop gedraaid. Power of pop? Wat moet ik me daar bij voorstellen? Wanneer mensen iets meemaken dat ingrijpend is, kan het soms zo zijn dat popmuziek precies het gevoel, de emotie die bij dat moment hoort, verwoordt. De muziek opent een deur die tot dan gesloten was. Het kan gaan om mooie gebeurtenissen zoals het vinden van de ware liefde, de geboorte van een kind of vertrouwen in de toekomst. Maar het kan ook gaan over de diepe dalen in het leven. Het verlies van een dierbare, het worstelen met een depressie, moeite om het op school vol te houden, enzovoort.

Never tear us apart

Nu kan het zijn dat bepaalde popsongs je kracht hebben gegeven in zo’n situatie. Een ‘gewoon’ nummer dat ineens een diepere betekenis heeft gekregen. Zoals bv ‘Geef mij je angst’ of ‘Zij gelooft in mij’ van André Hazes. Voor mij was het nummer van INXS ‘Never tear us apart’ belangrijk in een fase dat het met mijn vrouw erg slecht ging. Meer dan psalmen of geestelijke liederen was dit een nummer dat in die tijd mijn emoties en verlangen verwoordde.

Geloof, hoop en liefde

Veel popnummers (zowel Engelstalig als Nederlandstalig) raken aan vragen of thema’s rond zingeving, hoop, liefde, geloof, schuld, vervreemding en identiteit. Het zijn ook de thema’s die in de kerk klinken. Het zijn de vragen die in de psalmen worden gesteld, het zijn de thema’s waar de Bijbelverhalen om draaien. Vandaar deze unieke samenwerking met de LOE: popmuziek als inspiratiebron. Als een opening van het gesprek tussen cultuur en kerk – wat kunnen we van elkaar leren? Op 29 september is er om 19.00 uur weer een popdienst in de Protestantse Gemeente ’t Harde. In die viering komen die beide stemmen samen. Zie ook: https://alexanderveerman.wordpress.com/category/popdienst/

Meedoen?

Heb je zin om mee te doen met de top 40 Power of pop? Dat kan als volgt: stuur je popnummer(s) in en vertel waarom het nummer je raakt, inspireert of door een situatie heeft heen geholpen. Tijdens de uitzending lees ik de toelichting ook voor – dus geef even aan of ik je naam mag noemen, of dat je liever anoniem blijft. Ook zullen we enkele mensen tijdens de uitzending bellen. Doe mee en reageer via:  powerofpop@loe-elburg.nl Er bestaat overigens een kans dat we niet genoeg tijd hebben om alle inzendingen een plekje te geven in de uitzending, maar we doen ons best!

Popdienst – vloeken in de kerk?

Vanavond (zondag 27 januari 2013)  is de tweede popdienst in de Protestantse Gemeente ’t Harde. De eerste popdienst in juni vorig jaar, trok veel bezoekers. De reacties waren positief – op de een of andere manier raakte deze opzet aan een bepaald verlangen of behoefte. Dit geldt zeker ook voor alle mensen die bij de voorbereidingen van deze popdiensten betrokken zijn. De band bestaat uit zeven personen die dit concept aansprekend vinden: moderne popnummers verbinden met zingevings- en geloofsvragen. Vrijwel alle musici hebben zichzelf aangemeld na een oproep op Facebook. Ook de voorbereidingscommissie, bestaande uit zeven personen, is razend enthousiast en verzet veel werk.

Tegelijkertijd roept de popdienst bij sommigen vragen of zelfs weerzin op. Stichting Jij Daar (www.jijdaar.nl) waarschuwt al enige jaren voor de kwalijke invloeden van popmuziek. Popmuziek is van de wereld en door deze muziek probeert de duivel onwetende mensen te misleiden. Misschien dat niet iedereen die vragen stelt bij het fenomeen ‘popdienst’  er zo zwaar aan tilt als de Stichting Jij Daar, maar het roept wel vragen op. Past deze muziek wel in de kerk? Laten deze nummers zich wel rijmen met de heiligheid van God? Als de kerk ‘wereldgelijkvormig’ wordt, waar gaan we dan naar toe?

Het is goed wanneer er vragen worden gesteld bij vormen en activiteiten van de kerk. Het nodigt uit tot doordenking – wat is het doel van kerk-zijn? Waarom komen we samen? Hoe verhouden wij ons met de samenleving en de cultuur?  Ik zou deze vragen graag op een open manier, met vertrouwen, aan willen gaan, niet vanuit een veroordeling of vanuit angst. Het lastige van de Stichting Jij Daar is het generaliseren van popmuziek en de massieve keuze die vervolgens gesteld wordt. Eerst wordt verondersteld dat alle popmuziek van de duivel is en vervolgens is de vraag: luister je naar God óf naar popmuziek. Dit manipuleren doet de werkelijkheid geen recht en helpt de discussie niet verder. Popmuziek is ontzettend breed. Veel nummers gaan over emoties waar je in het leven mee te maken krijgt. Of haken aan bij de grote vragen van het leven: hoe kunnen we voor elkaar zorgen? Is er meer? Hebben we nog wel oog voor elkaar en voor de wereld?  Wat is een goed leven?

Dat is precies het terrein waarop de popdienst zich beweegt. De vragen die in de cultuur gesteld worden, zijn vragen waar ook in de kerk over nagedacht wordt. Wat opvalt, is dat er een grote groep mensen is, voor wie de kerk niet snel een gesprekspartner zal zijn. Hoeveel deskundigheid een kerk in huis zou kunnen hebben om iemand met een bepaalde vraag verder te helpen – de drempels, bezwaren en image van de kerk verhinderen het gesprek.

Deze breuk is iets van alle tijden. Paulus liet zich niet weerhouden om over het evangelie te spreken. Hij zocht de mensen op en haakte aan bij de cultuur. Dat is geen houding van angst, maar een houding van vertrouwen. Dat is wat wij ook proberen te doen met de popdiensten. Een brug slaan tussen de vragen en verhalen van de cultuur en die van de kerkelijke traditie. Het is nieuw en het is zoeken naar de juiste vorm – maar dat is een spannend proces. Geloofsgemeenschappen horen tot op zekere hoogte in beweging te zijn. Wat hebben we aan boekenkasten vol schatten uit de traditie als er geen jongeren en nieuwe mensen mee in aanraking komen?

De popdienst raakt aan een verlangen: iets te kunnen delen van je diepste grond met woorden en muziek waar je in je dagelijks leven ook mee leeft. Als we zo een brug zouden kunnen slaan tussen cultuur en kerk, zou er een wereld gewonnen zijn.