Het College voor Zorgverzekeringen heeft een conceptadvies gemaakt om de kosten in de zorg te drukken. http://nos.nl/artikel/464878-cvz-wil-ggzzorg-beperken.html Het voorstel is uitgelekt en veroorzaakt veel onrust. Opvallend is dat het voorstel niet kan rekenen op een breed draagvlak. Hoogleraren gezondheidszorg, organisaties voor slachtoffer van huiselijk en seksueel geweld en vertegenwoordigers van GGZ reageren sterk afwijzend en geschokt.
Wat is het plan?
CVZ maakt zich zorgen om de stijgende kosten van de gezondheidszorg. Omdat de ggz niet alleen een grote kostenpost is, maar ook een snel stijgende kostenpost, worden in het conceptadvies de pijlen op de ggz gericht. CVZ is van mening dat de geestelijke gezondheidszorg onheldere grenzen kent. Er moet nadrukkelijk onderscheid gemaakt worden tussen een ziekte (stoornis) en klachten. Alleen stoornissen die geen somatische oorzaak hebben, zouden nog in aanmerking komen voor ‘noodzakelijk te verzekeren zorg’. In de DSM IV (uitgangspunt voor diagnose stellen en financiering) worden op de eerste 2 assen de psychische stoornissen beschreven (http://home.wanadoo.nl/~ruudzonneveld/DSM/DSM-IV_files/_257Eproust/) en op de vierde as problemen die van invloed kunnen zijn op de stoornissen. Het gaat hierbij onder andere om situaties als het overlijden van iemand binnen het gezin, een scheiding en seksueel of lichamelijk misbruik. Wanneer deze problemen hebben geresulteerd in een stoornis (bv. angststoornis, dissociatieve stoornis, etc.) wordt de behandeling wel vergoed. Daarnaast is ook het voorstel om bepaalde behandelingen in tijdsduur te begrenzen. Zo zou psychische ondersteuning bij ADHD en autisme voor de duur van een jaar vergoed worden.
Heilloos
De NOS meldt: ‘Ook kinderen die seksueel misbruikt, mishandeld of verwaarloosd zijn, zouden volgens het CVZ-advies geen recht meer hebben op psychische zorg.’ De hoogleraren gezondheidszorg noemen deze weg een heilloos. En terecht. Een belangrijke gedachte binnen de geestelijke gezondheidszorg is dat mensen die vast dreigen te lopen in levensgebeurtenissen met passende ondersteuning weer op weg kunnen worden geholpen. Deze ondersteuning kan ertoe bijdragen dat vastlopen niet uitmondt in een stoornis. Wanneer psychische ondersteuning bij klachten ten gevolge van levensgebeurtenissen niet langer vergoed zal worden, zullen mensen minder snel gebruik maken van de juiste ondersteuning. De suggestie dat grote groepen mensen eigenlijk geen behandeling nodig zouden hebben is een pijnlijke misrekening. Bijkomend probleem is dat deze groep zelf zal moeten gaan betalen voor de behandelingen als ze toch vastlopen (wat natuurlijk zal gebeuren, want de gevolgen van misbruik zijn nu eenmaal fors). Dit is problematisch omdat deze groep door gezondheidsklachten en door sociale en psychische klachten vaak een lager inkomen heeft. Zij zitten immers in de hoek waar de klappen vallen. Natuurlijk kunnen we wachten totdat de klachten zijn verergerd tot stoornissen – maar wie is daar nu bij gebaat?
De mens als kostenpost
In het advies van CVZ botsen de economische belangen met de waarde van de mens. Dit is ook herkenbaar in de discussies over ouderen in de samenleving. In het huidige politieke klimaat lijkt de economie elke discussie te beheersen en voortijdig te beëindigen. Het is een schijnoplossing om af te spreken dat psychische klachten niet gelijk zijn aan een psychische stoornis en dus niet vergoed hoeven te worden. Dit soort afspraken raken aan levens: niet alleen aan levens van kwetsbare en gekwetste mensen, maar ook van de mensen om hen heen. Deze mensen zoeken naar mogelijkheden om het leven weer op te pakken, om zich weer te verbinden met de mensen om hen heen. Wat doet het met je als je gezien wordt als ‘aansteller’ (je bent immers niet ziek, je moet gewoon even jezelf bij elkaar pakken) of als een kostenpost? Mensen die vastlopen, lijden. Dat is geen keuze, maar een last die op dat moment te groot is. Het is schokkend dat we moeten wachten tot ze een stoornis hebben ontwikkeld voordat ze weer bij de geestelijke gezondheidszorg welkom zijn.
Maar de kosten lopen toch uit de hand, daar moeten we toch wat mee? Natuurlijk. De vraag stellen, is de vraag beantwoorden. Wanneer echter allerlei instanties en deskundigen bij voorbaat al melden dat deze weg heilloos is, zal er naar alternatieven gezocht moeten worden. In mijn beleving valt er nog te werken aan het verbeteren van kwaliteit. Soms vinden mensen pas na een zwerftocht binnen de geestelijke gezondheidszorg passende ondersteuning. Soms zijn mensen jarenlang in therapie terwijl de juiste hulp niet wordt geboden. Daar is winst te boeken. Laten we in ieder geval in het zoeken naar oplossingen de mens niet reduceren tot een kostenpost. Laten we de waarde van elk mens hoog houden en in solidariteit en verbondenheid met hen die het minder hebben getroffen in het leven, werken aan een samenleving gebouwd op bewogenheid en betrokkenheid.
Alexander Veerman 