Vorige maand (16 augustus 2014) besteedde Een Vandaag aandacht aan de vraag of er een maximumprijs zou moeten komen voor behandelingen. Een vraag die opkomt door de almaar stijgende kosten voor de zorg. Al langere tijd blijkt het lastig te zijn om de zorgkosten onder controle te krijgen. De verwachting is dat de zorgkosten in de komende jaren nog behoorlijk op zullen lopen. Een van de oorzaken zijn de snelle ontwikkelingen van nieuwe, vaak uiterst kostbare behandelingen en medicijnen. Er komen meer patiënten bij en de behandelingen worden duurder. Daardoor dringt de vraag zich op: hoelang is dit nog betaalbaar en kunnen we op deze manier door gaan? Onderzoek onder medisch specialisten laat zien dat een meerderheid van deze beroepsgroep voor een prijsplafond is: een commissie van wijzen moet vast gaan stellen hoeveel een ‘gewonnen’ levensjaar mag gaan kosten.
Hoewel de vraag een uitermate belangrijke vraag is (hoe houden we de zorg betaalbaar) is de gekozen richting schadelijk voor de patiënten en voor de onderlinge verbondenheid in de samenleving. Dat komt ook naar voren in de reportage. Wouter Bos, voorzitter Raad van Bestuur van VU Medisch Centrum, zegt onder andere: “eerlijk afspreken wanneer we niet meer solidair kunnen zijn.” Wanneer de discussie over zorg wordt beperkt tot kostenposten, gaan er twee dingen mis. Allereerst reduceren we mensen tot kostenposten. Niet alleen moet een patiënt verwerken dat zij of hij ernstig ziek is en herstel niet meer mogelijk is, ook zal de patiënt zich bewust moeten zijn van de kosten. Wat verwachten we van deze benadering? Verwachten we dat een man van 57 die aan alvleesklierkanker lijdt, tot de conclusie komt dat een behandeling wel erg duur is en dat hij afziet van een levensverlengende kuur? ‘Ja, u hebt gelijk, dat is wel veel geld voor 6 maanden’. Wanneer we te maken hebben met de patiënt dan hebben we te maken met een mens met relaties, dromen, verlangens en angsten. Een mens laat zich niet terugbrengen tot een bedrag. Een geliefde is altijd meer dan de kosten.
In de tweede plaats wordt voorbijgegaan aan de waardigheid van het leven. De discussie zou niet beperkt moeten worden tot de vraag wat een levensjaar mag kosten. De discussie zou moeten gaan over de vraag wat de waardigheid van het leven dient. Dan gaat het niet alleen om de vraag naar waardig leven, maar ook om waardig sterven. Niet alle behandelingen die mogelijk zijn, zijn ook gewenst. Onderzoek laat zien dat mensen vaak onnodig in de laatste fase in het ziekenhuis verblijven. Zowel de patiënten als de direct betrokkenen zouden liever zien dat de patiënt in de terminale fase in een huiselijke omgeving zou verblijven.
Daar komt bij dat het een risicovolle ontwikkeling is wanneer deze ethische discussie tot de economische overwegingen wordt beperkt. Gaan we op deze manier alle chronisch zieken en beperkte medemensen beoordelen?
Het is goed om naar de kosten te kijken. Het blijkt dat daar ook nog rek in zit. Medicijnen blijken in Portugal de helft goedkoper dan in Nederland. Als het echter gaat om het ontwikkelen van een visie op chronisch zieke en terminale patiënten zal de waardigheid van een mensenleven centraal moeten staan. Dat vraagt om solidariteit. Een samenleving die zieken en stervenden aan hun lot overlaat, is ten dode opgeschreven.
Alexander Veerman 