Een niet zo veelkleurige kerst

Mijn Protestantse Kerk in Nederland gaat reclame maken. We worden opgeroepen om naar de kerk te komen met kerst. Het is een boeiende actie om zichtbaar te zijn in de samenleving. De invloed van geloofsgemeenschappen neemt af, en zelfs met oer-christelijke feestdagen blijkt kerkbezoek bij een toenemend aantal mensen niet meer vanzelfsprekend.

Het zichtbaar zijn in de samenleving juich ik dan ook van harte toe. Laten we als kerk dát uitdragen: we hebben betekenis voor de samenleving. In de afgelopen periode passeerden twee mooie voorbeelden: de doorwerking van de diaconie voor de samenleving, en de klacht door de PKN bij de Europese Raad over de behandeling van vluchtelingen door de Nederlandse overheid. Daar  ligt de kracht van de kerk: opkomen voor de mensen die nauwelijks of geen stem meer hebben. Schouder zijn voor de gemarginaliseerden in de samenleving. We hebben een boodschap voor mens en samenleving, van vernieuwing en hoop. Dat mag verteld worden!

Reclame?

Nu moet ik eerlijk zeggen dat ik wel vragen heb bij het reclamespotje als middel en bij het te bereiken doel. Er gaan veel mensen met kerst naar de kerk, omdat het een goed gevoel geeft. Kerk speelt allang geen rol meer in hun dagelijks leven, en geloof is geïndividualiseerd. Moeten we de ‘gemoedskerkgang’ op deze manier promoten? Gaat de gang naar de kerk op die ene feestdag echt iets veranderen? En daarnaast: is de oproep om met kerst naar de kerk te gaan niet een geweldige open deur?

Los van deze vragen, liggen er prachtige kansen. Persoonlijk geniet ik van de aanloop met Kerstnacht en Kerst.  Blijkbaar kiert het nog naar zingeving en betekenis, en past een bezoek aan de kerk. Enerzijds is er ruimte voor de gezochte gezelligheid en traditie, anderzijds is er het ruimte om iets te vertellen van redding, omkeer en perspectief.

Buma

De commotie over het reclamespotje hield me niet echt bezig. Zelf heb ik er niet zoveel mee, maar als anderen het weten te waarderen, fijn! De commotie heeft echter een pijnlijke en persoonlijke doorwerking gekregen, omdat Sybrand Buma als gezicht van het CDA op veel weerstand stuit. Veel kerkleden herkennen zich niet in de politieke koers, en leggen dus een verband tussen het optreden van Buma met de uitstraling van de kerk. ‘Waarom moet een conservatief politicus mijn kerk promoten?’ Vandaag was in Trouw een reactie te lezen van iemand die overweegt zich uit te laten schrijven vanwege deze commercial. De woordvoerder van de PKN is verrast en verbaasd over de felheid van de reacties. Extra pijnlijk, omdat de commercial ons uitnodigt om samen verbondenheid te ervaren, en er voor iedereen plek is. ‘Komt allen tezamen’.

Lastige veelkleurigheid

De commotie naar aanleiding van de commercial roept twee vragen op: heeft de PKN wel voldoende nagedacht over de doorwerking van ‘het gezicht’ van de reclame? Die keuze is minder waardevrij dat nu wordt verondersteld. Wat mij verwondert, is dat we blijkbaar nog steeds in verzuiling denken. Als Buma optreedt, dan is het als politicus. Zou het niet zo kunnen zijn dat in het tijdperk van na de verzuiling, we niet meer op die manier naar elkaar kijken? Buma gaat naar de kerk, net zoals Havertong en Kips.

De verwijzing naar ‘Buma als kerkganger’ van de woordvoerder van de PKN laat een lastige werkelijkheid zien. We zijn in de PKN veelkleurig.  Dat is wat mij aanspreekt in onze kerk. Verschillende mensen, met verschillende achtergronden, uit verschillende tradities, met verschillende visies op geloof komen in de kerk bij elkaar. Ook mensen met tegenovergestelde visies en meningen vinden elkaar rond het Woord dat open gaat. Door met elkaar de dialoog aan te gaan, en niet de discussie, ontstaat er ruimte om van elkaar te leren. Buma als kerkganger nodigt uit om een gesprek te voeren over de betekenis van geloven. Over de vraag naar de doorwerking in het dagelijks leven en in de politieke keuzes.

Het lijkt er echter op dat we zeggen: ‘veelkleurig zijn is leuk als iedereen hetzelfde denkt of als de ander onzichtbaar blijft als die ongemakkelijke standpunten heeft’. Maar zo is veelkleurigheid niet bedoeld. We zullen elkaar niet moeten verketteren, maar de dialoog zoeken en daarbinnen mogen we elkaar ook aanspreken.

Komen we met kerst allen tezamen? Of vooral die mensen met wie we ons goed weten te verhouden? Dit gezegd hebbend, is de keuze voor Buma niet handig gebleken. Veelkleurigheid vraagt om verbindende mensen die in staat zijn om bruggen te bouwen. Kips en Havertong roepen niet die vragen op die Buma oproept. De eerste associatie bij Buma is CDA-politicus, en de tweede conservatief. Dat raakt aan waarden en normen waar de kerk zich ook over uitspreekt: barmhartigheid en gerechtigheid. Misschien was de commotie minder geweest wanneer er ook een progressieve politicus was aangeschoven. Met kerst gaan we samen aan tafel en raken we met elkaar in gesprek.