Wat wil de licentiecommissie bereiken?

Het besluit van de licentiecommissie om FC Twente te laten degraderen komt als een donderslag bij heldere hemel. Het nieuwe bestuur, de supporters en de regio hebben op allerlei manieren hun krachten gebundeld om de malversaties uit het verleden het hoofd te bieden. Het bestuur heeft steeds volledige transparantie geboden, ook wanneer nieuwe misstanden uit het verleden aan het licht kwamen.

Meerdere keren gestraft

In de achterliggende periode is FC Twente meerdere malen gestraft: er zijn boetes opgelegd door de FIFA en door de KNVB en tot drie maal toe heeft Twente te maken gehad met puntenaftrek.

Vreemde keuze

Voorop staat dat de misstanden niet goed te praten zijn en dat het terecht is dat die misstanden consequenties hebben. Tegelijkertijd is het vreemd en contraproductief om een club die een nieuwe weg in is geslagen en afscheid heeft genomen van de mensen die binnen de club verantwoordelijk waren voor de financiële wantoestanden, steeds opnieuw voor hetzelfde blijft bestraffen.

Onbegrijpelijk

Het valt te prijzen dat de licentiecommissie geen reden ziet om Twente uit te sluiten van betaald voetbal. De gekozen oplossing is echter onbegrijpelijk en voor de club een forse duw richting de afgrond. Alle inspanningen om financieel weer gezond te worden, gingen er immers van uit dat Twente in de Eredivisie zou blijven. Door deze pijnlijke ‘oplossing’ van de licentiecommissie raakt Twente opnieuw in zwaar weer. Het is onbegrijpelijk dat de licentiecommissie de inzet om financieel gezond te worden, de transparantie van het bestuur en clubliefde van de regio niet op waarde weet te schatten.

Niet uit te leggen

Daarnaast roept het besluit en de timing veel vragen op. Het beïnvloedt de play-offs, de Jupilerleague is er erg ongelukkig mee en de regio verliest het vertrouwen in het bestuur van de KNVB. Het laten degraderen van FC Twente is niet uit te leggen. De verkeerde mensen worden nu bestraft.

Inmiddels is er een petitie gestart. Van harte uitgenodigd om te tekenen.

Wat moeten we met die daderpredikanten?

Worden predikanten die zich schuldig hebben gemaakt aan seksueel misbruik onevenredig hard gestraft? In een opiniestuk in Trouw (‘Wie zonder zonde is, werpe de eerste steen’ 18 augustus 2015) betoogt emeritus-predikant Gerard Zuidberg dat dit inderdaad zo is.

Daders zonder perspectief?

Als vertrouwenspersoon heeft hij met veel veroordeelde predikanten te maken gehad. Het kwaad van misbruik en de noodzaak van straf staan wat Zuidberg betreft niet ter discussie, maar hij vraagt aandacht voor het gegeven dat daders elk perspectief wordt ontnomen om hun leven op enig moment weer op te bouwen.  Het oordeel vanuit kerk en samenleving is hard, het wantrouwen groot en begeleiding ontbreekt volgens Zuidberg. Het gevolg is niet alleen een blijvende reputatieschade, maar ook een isolement voor daderpredikanten.

Aandacht voor daders

Zuidberg vraagt terecht aandacht voor dit probleem. De Protestantse Kerk in Nederland onderkent dit overigens ook. Naast aandacht voor slachtoffers en kerkelijke gemeenten is er wel degelijk ook aandacht voor daders.

Zonder zonde?

In het vervolg van zijn betoog ontspoort Zuidberg echter, waardoor hij het tegenovergestelde bewerkstelligt. Zijn redenering lijkt het misbruik te bagatelliseren en te vergoelijken. Wat is die redenering? Allereerst vraagt hij zich af of anderen wel zouden mogen oordelen. “Wie zonder zonde is, werpe de eerste steen”. Hij veronderstelt dat iedereen die optreedt tegen daders ook zelf wel iets te verbergen heeft. “Is er dan geen enkel moment in hun leven waarop zij op subtiele manieren misbruik hebben gemaakt van kwetsbare mensen?” Alleen wie volstrekt integer zou zijn, zou mogen oordelen, wat Zuidberg betreft. En die integere persoon bestaat natuurlijk niet …

Daarnaast maakt Zuidberg zich boos over het feit dat misbruik wél de media bereikt, maar alle andere vormen van disfunctioneren en wangedrag nauwelijks. Volgens hem is dit “met modder gooien”, met imagoschade tot gevolg.

Misbruik heeft ingrijpende gevolgen

Door deze argumentatie lijkt het erop dat Zuidberg geen weet heeft van de mogelijke gevolgen van seksueel misbruik. Wanneer iemand binnen een pastorale relatie misbruikt wordt, heeft dit vaak een grote impact op het slachtoffer. De kwetsbaarheid van het slachtoffer wordt misbruikt of het slachtoffer wordt zo gemanipuleerd dat z/hij kwetsbaar en machteloos wordt. Het misbruik heeft tot gevolg dat de meeste slachtoffers worstelen met eigenwaarde, grote moeite hebben om anderen te vertrouwen en moeite krijgen met geloof en kerk. Vaak kampen slachtoffers jarenlang met de psychische, lichamelijke, relationele en spirituele gevolgen.

Gevolgen voor gemeente

Ook voor omstanders is het ingrijpend wanneer een voorganger die het vertrouwen heeft ontvangen op basis van ambt, rol en positie zich schuldig blijkt te hebben gemaakt aan misbruik. Het kan niet anders dan dat dat vragen oproept: was het leven van deze pastor één grote leugen? Wat betekent het misbruik voor hoe we terugkijken op onze trouwviering? Op de uitvaart van onze ouders? Op de doopdienst? Met terugwerkende kracht zullen omstanders de contacten en handelingen van de voorganger herwaarderen. Dat is een logisch en onvermijdelijk gevolg van de handelingen van de grensoverschrijdende voorganger zelf.

Misbruik door een voorganger raakt ook aan de kerk en aan God. De voorganger vertegenwoordigt de kerk. Misbruik is het diepste verraad van het ontvangen vertrouwen.

Terechte aandacht voor misbruik

In die zin is het volkomen terecht dat er veel aandacht uitgaat naar verhalen van misbruik. Er zijn verschillende vormen van wangedrag door voorgangers: financieel, machtsmisbruik en seksueel misbruik. Zonder de ernst van de andere vormen tekort te willen doen, mag duidelijk zijn dat seksueel misbruik het diepst ingrijpt in mensenlevens en in de kerkelijke gemeente.

Een verrassend en wonderlijk argument is de verwijzing van Zuidberg naar de uitspraak van Jezus dat wie zonder zonde is, de eerste steen moet werpen. Het leidt af van waar het over zou moeten gaan. Daarnaast neigt het naar het bagatelliseren en vergoelijken van het misbruik. Iedereen maakt immers fouten?

Realisatie

Hoe dan wel? Om te beginnen heeft Zuidberg echt een punt. In onze samenleving is het moeilijk om verhalen van misbruik aan het licht te brengen. Hoewel onderzoeken keer op keer laten zien dat misbruik veelvuldig voorkomt, een maatschappelijk probleem is dat in alle lagen van de bevolking voorkomt, blijft de aandacht voor deze problematiek achter. De onderzoeken laten immers zien dat onze kinderen en kwetsbare naasten veel minder veilig zijn dan we denken. Gezinnen, scholen, kerken – nergens blijken kinderen en kwetsbare mensen zomaar veilig te zijn. Een reflex is om dan maar weg te kijken.

Wanneer echter een situatie van misbruik aan het licht komt en niet ontkend kan worden, reageert de samenleving over het algemeen met grote woede. De dader wordt tot zondebok gemaakt en uit de samenleving gestoten om gevoelens van onveiligheid en machteloosheid kwijt te kunnen raken. Door de dader uit te bannen, wordt de status quo van non-realisatie hersteld. Uiteindelijk is dit negatief voor dader, samenleving én slachtoffer.

Het begint dus bij het durven realiseren dat misbruik voorkomt in onze vertrouwde kringen. Het vraagt om openheid, ruimte voor slachtoffers om hun verhaal te mogen doen, preventie en beleid om in situaties van misbruik te kunnen handelen. Het is erg belangrijk dat er recht geschiedt.

Het betekent dat er dus ook oog moet zijn voor de bestrafte dader die weer terug komt in de samenleving. Die terugkeer zal goed begeleid dienen te worden, waarbij er ten volle rekening wordt gehouden met de slachtoffers die de dader heeft gemaakt. Bagatelliseren en vergoelijken dient de aandacht voor misbruik niet. Voor overwegingen rond een mogelijke terugkeer van de dader zie: Wolf of zondebok