Time-out naar de ochtend

Vanaf februari worden de Time-outvieringen in de Ontmoetingskerk verplaatst van 14.00 uur naar 11.15 uur. Het betekent dat op de tweede zondag van de maand er kort na elkaar twee diensten zijn: de eerste is de ‘gewone’ ochtenddienst van 9.30 uur. Vervolgens begint om 11.15 uur de Time-outviering. Tussen beide diensten is er gelegenheid om elkaar te ontmoeten onder het genot van een kopje koffie.

Waarom deze ontwikkeling? Al langere tijd lag de vraag bij de Time-outcommissie of de diensten naar de ochtend zouden kunnen. Zowel commissieleden, gemeenteleden als vaste gasten van de Time-out gaven aan dat een Time-out na 11.00 uur nieuwe kansen zou bieden. We hebben in de kerkenraad gesproken over de vraag of we de Time-out op de een of andere manier zouden kunnen integreren in de ochtenddienst om de verschillende groepen weer samen te laten vieren. Dit heeft geleid tot de Ontmoetingsdiensten. Tegelijkertijd is ook duidelijk dat de verschillen in de beleving van liturgie groot zijn. Moeten we koste wat het kost alles in een viering een plek geven? Maar als we dit niet doen, ontstaat er dan niet een gemeente in de gemeente?

Op het Gemeentegesprek van 28 september 2017 reikte Nynke Dijkstra ons een mogelijkheid aan waar we als kerkenraad mee aan de slag zijn gegaan. Zij vertelde dat in meerdere kerkelijke gemeenten twee verschillende vieringen achter elkaar aanbieden worden, met gelegenheid om elkaar te ontmoeten tussen de vieringen onder het genot van een kopje koffie.

We hopen dat we op deze manier meer mensen in de gelegenheid stellen om de Time-out te bezoeken, en dat we daarnaast elkaar tussen de vieringen door kunnen ontmoeten.

 

Time-out: gebedsgenezing?

In de Time-outviering van zondag 12 november om 14.00 uur gaat het over gebedsgenezing. Het is een onderwerp waar veel vragen over leven. Rondom gebedsgenezing botsen verhalen.

Enerzijds zijn er de wonderlijke en soms juichende verhalen over de kracht van het gebed. Mensen vertellen van ongedachte gebeurtenissen in hun levens. Soms gaat het over een genezing, soms over een gebeurtenis die ruimte opende. Anderzijds zijn er de verhalen van mensen die hun keel schor hebben geschreeuwd, die met volle overgave en met zoveel intensiteit hun heil bij God gezocht hebben – tevergeefs.

Het gesprek over de kracht van gebed kan zomaar tot een felle strijd leiden. Sommigen wekken de indruk dat de mate van gebedsverhoring iets zou zeggen over de mate van geloof. Anderen trachten aan te tonen dat als God al zou bestaan, Hij willekeurig en onbetrouwbaar is.

Spreken over gebed en genezing raakt dus aan veel thema’s. Het gaat over bidden. Het gaat over de vraag wat genezing is. Het raakt aan de vraag naar Gods macht en aan de vraag naar de betekenis van het lijden.

Wat zijn jouw ervaringen? Welke vragen heb je? Ik ben benieuwd naar jouw verhaal.

Op zoek naar beschutting – homo in de kerk

Op zondag 10 september was John Lapré te gast in de Time-outviering. Het thema van de viering was ‘Welkom in de kerk!’. Ergens een wonderlijk thema. Zou het niet vanzelfsprekend moeten zijn dat iedereen van harte welkom is in de kerk, ongeacht wat je met je meedraagt en wie je bent? Is een ‘inclusieve kerk’ niet dubbelop? Inclusief betekent dat iedereen erbij mag en moet kunnen horen: arm of rijk; man of vrouw of genderneutraal; wit of zwart; gezond of gehandicapt; hetero of lhbt (afkorting voor lesbisch, homo, bi-seksueel of transgender).

In de praktijk blijkt het helaas met regelmaat een ander verhaal. Zeker voor lhbt-ers is het niet vanzelfsprekend dat een kerkelijke gemeente een veilige omgeving is. Soms wordt er in kerken een zo hevige strijd gevoerd over het thema ‘homoseksualiteit’ dat de mensen om wie het gaat beschadigd raken en geen plaats hebben binnen de gemeente.

John Lapré heeft onlangs het boek De veilige kerk geschreven. Hierin vertelt hij eerlijk en openhartig over zijn worsteling met zijn homoseksualiteit in een reformatorische context, zijn gedwongen coming out, zijn verdiepende relatie met God en zijn verlangen om toch ook in een kerkelijke gemeente thuis te mogen komen. Het boek gaat in op de vraag hoe een gemeente ook werkelijk een  veilige gemeente kan zijn.

In het interview tijdens de Time-out stond John stil bij zijn worsteling met zijn seksuele identiteit en zijn verlangen om de ruimte te krijgen om het geheim te doorbreken. “Ik vond het belangrijk om te vertellen omdat het een wezenlijk onderdeel is van wie ik zelf ben. En omdat het een enorme zoektocht was hoe ik dit handen en voeten kon geven in mijn leven. Ik was ook op zoek naar wat God hiervan vond.”

John nam iemand uit zijn geloofsgemeenschap in vertrouwen, maar die zag John’s worsteling als een bedreiging voor Gods Koninkrijk. Binnen 24 uur verloor John zijn baan, zijn huis, zijn vrienden en zijn geloofsgemeenschap.

Desondanks bleef John zich verbonden weten met God. Na aanvankelijke woede op God, lukte het John om onderscheid te maken tussen God en “zijn grondpersoneel”. Hij voelde zich door God geliefd en aanvaard – ook in zijn homoseksualiteit en in zijn relatie met zijn partner.

De laatste jaren is John op zoek naar een geloofsgemeenschap, naar verbondenheid en bemoediging. Dit verlangen vormde de basis voor zijn boek ‘De veilige kerk’. Kerkmensen kunnen onderling verdeeld raken over verschillen. “Maar”, zegt John “Ik geloof dat we kunnen uitstijgen boven die verschillen en elkaar kunnen vinden in de Levende Christus. Misschien wel juist als het schuurt. En dat we dan ervaren: we moeten er nú voor elkaar zijn – dat we naar de ander toe kunnen lopen en hem of haar kunnen omhelzen. Dat je zegt: je bent mijn broer, je bent mijn zus. Ik ben het niet met alles met je eens, maar ik vind dat niet erg. Ik wil namelijk samen met jou Jezus volgen. Ik geloof dat dat echt in de christelijke geloofsgemeenschap gebeurt. Als wij ons zo aanbieden aan God als gemeente, dan geloof ik dat er een soort wederkerigheid is en God zijn barmhartigheid over ons uitstort. Daardoor krijgen we oog voor de ander en mogen we samen gemeente-zijn.”

Zo wordt de gemeente een veilige gemeente: waar Gods barmhartigheid zichtbaar wordt in de verbondenheid met onze medemens die zoekt naar beschutting en verlangt om thuis te mogen komen.

Op 8 oktober is Halili te gast in de Time-out. Hij zal iets vertellen over thuiskomen in een nieuw land.

 

 

Op weg naar een nieuwe viering, deel 4: terugblik

Met een enthousiaste voorbereidingsgroep en band zijn we in januari met het avontuur van de Time-out begonnen. Want zo voelde het wel een beetje, als een avontuur. Het was in de aanloop naar januari duidelijk geworden dat er in onze gemeente wel behoefte was aan ‘iets nieuws’. Maar ja, waar denk je dan aan? En een veel belangrijker vraag: waarom wil je iets anders gaan doen?

Eigentijds

De belangrijkste reden was en is het verlangen om op met regelmaat naast onze liturgische viering op de zondagochtend een meer eigentijdse en toegankelijke viering te ontwikkelen. Door deze viering hoopten we naast onze eigen gemeenteleden, ook gasten aan te spreken, zowel overtuigd gelovigen als zoekers.

Beginnen bij de ervaring

In de Time-outvieringen worden de nummers begeleid door een band. Daarnaast is een in het oog springend element de ‘heilige chaos’. Het is een moment in de viering waarop de aanwezigen naar voren mogen komen om een kaarsje aan te steken, een steen bij het kruis te leggen of een voorbede te schrijven. Tot slot valt op dat de uitleg begint bij een vraag of thema dat door iemand is aangereikt. Tijdens de verkondiging gaat de Bijbel open en wordt gekeken wat de Bijbel over het thema te zeggen heeft.

Op de goede weg

Afgaande op de reacties van bezoekers en van de voorbereidingscommissie, lijken we met de Time-out een goede weg te zijn ingeslagen. De sfeer is ontspannen en open. Het aantal bezoekers is bemoedigend. Wat is het bijzonder om te zien dat het voor sommige mensen een goede gelegenheid was om voor het eerst sinds lange tijd weer in de kerk te durven komen. Verrassend en ontroerend is het grote aantal bezoekers dat gebruik maakt om tijdens de heilige chaos naar voren te komen. Tijdens het slotgebed worden de voorbeden voorgelezen: prachtige, bewogen, persoonlijke en verbindende voorbeden.

Meewerken aan ruimte om God te ontmoeten

We zijn enthousiast begonnen met een spannende reis. We kijken dankbaar terug op de eerste vijf bijeenkomsten. 14 juni is de laatste Time-out van dit seizoen. We hopen op een doorgaande groeiende belangstelling, opdat we met de Time-out ook een bijdrage mogen leveren aan ruimte om God te ontmoeten en om de geloofsgemeenschap mee op te mogen bouwen.

Volg de ontwikkelingen via deze link

Op weg naar een nieuwe viering – deel 3

Dit is het laatste deel van een drieluik over de nieuwe viering in de Ontmoetingskerk in Vriezenveen. In deel 1 heb ik stil gestaan bij de redenen om over een nieuwe viering na te denken.  In deel 2 heb ik geschreven over het risico van andersoortige vieringen: is het een uiting van veelkleurigheid of leidt het tot twee soorten geloofsgemeenschappen binnen de Ontmoetingskerk? In dit derde deel gaat het over de opzet van de nieuwe viering.

Ruimte voor liturgische en evangelische vieringen

In het Reformatorisch Dagblad is een artikel te lezen waarin een voorspelling wordt gedaan welke erediensten toekomst hebben. Er worden twee vieringen genoemd: de liturgische viering. De huidige kerkgangers weten deze liturgie immers zeer te waarderen. Kenmerkend is grote aandacht voor de liturgie, de muziek, verdieping en bezinning. In deze liturgische viering komen mensen thuis, ervaren rust en komen op adem. Het is belangrijk om  in de kwaliteit van deze viering te investeren. Dat neemt niet weg dat juist in kerken met deze vieringen het ledenverlies door zal gaan, omdat ze geen jongeren en nieuwkomers aan zich weten te binden. De andere viering die toekomst heeft volgens het artikel is de evangelische viering. Deze laat zich kenmerken als eigentijds, laagdrempelig, met ruimte voor beleving en emotie. De kans is aanwezig dat via deze viering nieuwkomers en jongeren de gemeente leren kennen. Een deel zal na verloop van tijd over stappen naar de liturgische viering vanwege de behoefte aan meer bezinning en rust.

Eigentijdse viering

Wat kenmerkt die eigentijdse viering? Ds. Jan van der Wolf heeft in ‘Van deelnemer naar toeschouwer’ enkele belangrijke observaties gedaan.  Een eerste bevinding is dat de traditionele protestantse eredienst niet aansluit bij de huidige cultuur, die zich laat omschrijven als een belevingscultuur. In deze belevingscultuur is muziek van grote betekenis. Mensen willen een gebeurtenis ondergaan. Voor jongeren en nieuwkomers is de traditionele kerkmuziek vaak vervreemdend. Vandaar dat wij in onze nieuwe viering kiezen voor Opwekking, begeleid door een band.

Daarnaast zijn de nieuwe kerkbezoekers veel meer gericht op ervaring. In de nieuwe viering is er ruimte om zelf in beweging te komen. Een vast onderdeel is de ‘Heilige chaos’. Dit element komt uit de Young Thomas vieringen. Er is bijvoorbeeld gelegenheid om een kaarsje aan te steken, een voorbede te schrijven of een steen bij het kruis te leggen (als een symbolisering van een last bij Jezus brengen). Het heet ‘heilig’ omdat je in de buurt van God komt, en het is ‘chaos’ omdat mensen met elkaar verschillende symbolische handelingen verrichten.

Ook in de verkondiging beginnen we bij de ervaring van deze tijd. Een eigentijdse vraag of thema wordt besproken, waarna de Bijbel opengaat. Wat heeft de Bijbel over dit thema te zeggen? Op deze manier blijkt de Bijbel verrassend actueel.

We hebben ervoor gekozen om aansluiting te zoeken bij de nieuwe vieringen inde Protestantse Gemeente ’t Harde:  de ‘Time-outvieringen’, die inmiddels al ruim vier jaar plaatsvinden. De naam Time-out vertelt waar de vieringen voor staan: wanneer tijdens een volleybalwedstrijd de druk erg groot is, kan de coach een time-out aanvragen. In het heetst van de strijd een pas op de plaats maken: waar ligt onze kracht? Hoe gaan we het aanpakken? Dat is ook wat tijdens de Time-out vieringen gebeurt. Een plek om even op adem te komen en energie op te doen. Overigens kan het zijn dat we in Vriezenveen kiezen voor een andere naam die aansluit bij de naam van onze kerk: Ontmoetingskerk.

De opzet van een Time-out

Hoe ziet een Time-out er uit? In het ’t Harde kent een Time-out de volgende opzet (in onze situatie kan het nog aangepast worden, omdat we tijdens de laatste jeugddienst om input hebben gevraagd)

• Welkom
• Openingsgebed
• Eerste muziekblokje. ‘Aanbidding’. De viering wordt voortgezet met het zingen van enkele nummers achter elkaar (2 of 3). De band begeleidt de nummers, en is dus ondersteunend voor de gemeentezang. We kiezen voor ‘aanbidding’ in aansluiting op de protestantse liturgie. Het is de weg vanuit de beslommeringen van het eigen leven naar de ruimte van God. De evangelische liturgie zet in bij lofprijzing, omdat het lof zingen ons uit tilt boven ons bestaan en ruimte maakt voor de aanwezigheid van God. Wij kiezen dus om te beginnen met de aanbidding, die vervolgens uitloopt op de heilige chaos.
• Heilige chaos. Dit element komt uit de Young Thomas-viering. Het heet ‘heilig’ omdat we in Gods ruimte mogen komen. Het heet ‘chaos’ omdat er een aantal dingen tegelijkertijd gedaan kan worden: het aansteken van een kaarsje, het plaatsen van een steen bij het kruis, het schrijven van een voorbede. De gemeente komt dus zelf in beweging, en er is ruimte voor emotie. De heilige chaos begint met een nummer en wordt afgesloten met een nummer. Tijdens de heilige chaos zal er rustige muziek zijn.
• De traditionele woordverkondiging kent in deze opzet een minder centrale plaats. Vanuit een aangereikt thema gaat tijdens ‘het woord’ de Bijbel open. Overigens is hier ook ruimte voor andere vormen van ‘verkondigen’: filmpjes, getuigenissen, etc. Wel is dit de plek in de viering waar ook (naast gevoel en beleving) het verstand wordt aangesproken. Er is bv. ruimte voor vragen, twijfel en onzekerheid.
• Het past bij deze viering om de collecte zo concreet mogelijk toe te lichten. Ook als er voor de kerk wordt gecollecteerd, is het goed om dan gebruik te maken van de gelegenheid om te vertellen wat ‘de kerk’ allemaal doet voor dat geld.
• Tweede muziekblokje. ‘Lofprijzing’. We zingen opnieuw enkele nummers achter elkaar waarbij het loven en prijzen centraal staat.
• Tijdens dit gebed worden de voorbeden die tijdens de heilige chaos op ‘het hart van God zijn geprikt’ meegenomen.
• We sluiten af met een zegen, vaak eigentijds verwoord.
• Tot slot. Na de zegen volgt er nog één nummer als ‘uitsmijter’.
• Na afloop is er koffie en thee, en gelegenheid om na te praten.

De eerste Time-out in Vriezenveen vindt plaats op 11 januari om 14.00 uur in de Ontmoetingskerk!

Kerkorde

Tot slot nog een laatste vraag naar het karakter van deze vieringen. Zijn deze vieringen erediensten (dat betekent dat ook de sacramenten in deze viering bediend mogen worden) of ‘vrije vieringen’. Wanneer deze diensten erediensten zijn, komen we in aanvaring met de kerkorde (ordinatie 5-1-4) omdat volgens de kerkorde we gebruik moeten maken van de orden uit het dienstboek. Ook is ambtelijke vertegenwoordiging verplicht.

Voor getijdendiensten (gebedendiensten of diensten van lofprijzing) maakt de kerkorde een uitzondering. Of het een ‘vrije’ viering is of een eredienst: volgens de kerkorde mogen alleen zij voorgaan die in de eigen gemeente de bevoegdheid hebben gekregen om voor te gaan.

Op weg naar een nieuwe viering – deel 2

Afgelopen zondag 9 november vierden we de laatste jeugddienst in de Ontmoetingskerk in Vriezenveen. Deze viering is de opmaat naar een nieuwe viering waar we op 11 januari 2015 mee gaan beginnen. Hoe zijn we tot deze stap gekomen en wat zijn de achterliggende gedachten bij die nieuwe viering?

Jeugddiensten waardevol en problematisch

De jeugddiensten hebben in de loop van de jaren een positief effect gehad. Deze vieringen boden gelegenheid om te experimenteren met muziek en met vormen. Hoe kun je het evangelie het beste communiceren naar jongeren en nieuwkomers? Tegelijkertijd maakten de jeugddiensten ook een lastig probleem zichtbaar. Een deel van de jongeren hebben weinig feeling met de traditionele protestantse vieringen. Door voor deze groep aparte jeugddiensten te organiseren raakt deze groep in zekere zin verder verwijderd van de ‘gewone’ diensten. Wat komt er na de jeugddiensten? Hoe vinden jongeren vervolgens hun weg in de gemeente? Overigens is een vergelijkbaar mechanisme zichtbaar bij de aangepaste vieringen: speciale diensten voor mensen met een verstandelijke beperking. Deze diensten zijn begonnen als een manier om ruimte te maken voor verstandelijk beperkten binnen de erediensten, maar zijn vaak tot een excuus verworden om verder geen aandacht meer aan hen te besteden tijdens de gewone erediensten. Ze hebben immers hun eigen viering?

Verschillende manieren van geloofsbeleving

De nieuwe viering die we in de Ontmoetingskerk willen aanbieden, richt zich niet op een leeftijdsgroep, maar op een eigentijdse manier van geloof beleven. Door deze nieuwe viering maandelijks aan te bieden, kan er ook een eigen gemeenschap ontstaan rond deze vieringen.

Het is goed om mee te wegen dat de keuze voor een vernieuwende viering in de middag ook de identiteit van de gemeente beïnvloedt. Wat we feitelijk doen, is dat we twee sporen gaan uitzetten rond de vieringen op zondag: de liturgische viering in de ochtend, en de wat meer evangelisch georiënteerde viering in de middag.

Mixed economy

Het is een van de modellen om vorm te geven aan missionair gemeente-zijn. In de Protestantse Kerk in Nederland is sinds enkele jaren een groeiende belangstelling voor de missionaire gemeente. Om aandacht te vragen voor de missionaire taak en ruimte te maken voor een meer op missie geïnspireerde identiteit heeft de landelijke kerk in september 2009 een map gepromoot met 30 missionaire modellen. Een van de modellen vraagt aandacht voor de mixed economy. Hiermee wordt bedoeld dat niet allerlei stijlen van vieren in één kerkdienst worden samengebald, maar dat de plaatselijke gemeente verschillende vieringen organiseert met een heldere uitstraling. De nieuwe vieringen passen goed in deze strategie: mensen die komen, moeten weten wat ze kunnen verwachten.

Verbinding zoeken in de ochtenddienst

Het risico is dat we twee gemeenschappen in onze Ontmoetingskerk krijgen. Om dit te voorkomen, zullen we werk moeten maken van de dialoog over geloven (in gesprek over veelkleurigheid) en kan het misschien goed zijn om in de ochtenddiensten van tijd tot tijd een ‘geloven-door-de-generaties-heenvieringen’ te organiseren. In ’t Harde zijn deze vieringen in de ochtend buitengewoon enthousiast ontvangen. We vroegen ouderen en jongeren, kinderen en gezinnen om hun lievelingsnummers, met toelichting. Deze toelichting las ik voor waardoor een lied van Johannes de Heer ineens betekenis kreeg voor een 20-er en een opwekkingsnummer voor een 70-plusser.

In deel 3 zal ik ingaan op de vraag naar het eigentijdse van de nieuwe viering.

Op weg naar een nieuwe viering – deel 1

Gisteravond was het zover: de laatste jeugddienst in de Ontmoetingskerk Vriezenveen.  Het was een mooie, opbouwende en inspirerende viering met een betrokken ds. Bart Breunesse en een goede band (PraiseMen5). Een waardige afsluiting van wat geweest is en een waardevolle opening naar wat komen gaat. Tijdens de viering was er ruimte om na te denken over hoe de nieuwe vieringen het beste vorm zouden kunnen krijgen.

Hartelijk dank!

Verschillende mensen gaven aan dat de jeugddiensten waardevolle vieringen waren die wat hen betreft best zo door zouden mogen gaan. Het is goed en belangrijk dat dit geluid geklonken heeft. Want voor alles wil ik graag de jeugddienstcommissie hartelijk bedanken voor hun inzet, creativiteit en geloof. De jeugddiensten hebben veel in beweging gezet. Deze vieringen hebben ruimte gemaakt voor andere vormen voor het vieren van geloof en erkenning gegeven dat er verschillende manieren zijn om God te ontmoeten. De reden om iets nieuws te beginnen is niet dat de jeugddiensten niet zouden inspireren of ruimte zouden maken voor de ontmoeting met God.

Iets nieuws

Waarom iets nieuws? Het verlangen om met iets nieuws te beginnen, heeft met verschillende factoren te maken. Allereerst zoeken we naar een relatief vaste vorm waarin we op een eigentijdse manier geloof kunnen vieren. Nu verschilt de vorm vaak per idee, voorganger of band. Is het mogelijk om een viering neer te zetten die ook aantrekkelijk is voor zoekers – seculier, randkerkelijk of kernlid? Daarnaast bleek dat de naam ‘jeugddienst’ voor sommigen een reden was om maar niet te gaan. Zij voelen zich geen jeugd meer, dus meenden dat zij niet bij de doelgroep hoorden. Voor anderen is dit trouwens geen probleem gebleken. Ook tijdens de laatste jeugddienst wisten velen die zichzelf niet meer tot ‘de jeugd’ rekenen de weg naar de kerk te vinden. In de derde plaats hangt er een redelijk prijskaartje aan de jeugddiensten in de oude opzet. We zouden graag eigen muzikale talenten meer ruimte willen geven – een Time-outband die ook de onderlinge verbondenheid in de gemeente versterkt. In de vierde plaats heerste bij de jeugddienstcommissie het verlangen om een volgende stap te zetten. Het waren mooie vieringen – maar zouden we niet mer kunnen bereiken vanuit de Ontmoetingskerk? Zou het niet mogelijk zijn om mee te werken aan geloofsgroei? Tot slot: we willen meer eigentijdse vieringen dan er nu jeugddiensten waren. Dat vraagt om een toegankelijk concept, goed uit te voeren en aansprekend.

Time-out

Vandaar het verlangen om iets nieuws te beginnen. De basis van het nieuwe ligt in de Time-out, zoals we die in ’t Harde hebben opgezet. In de volgende blog zal ik de achterliggende gedachten van de Time-outviering uitwerken.