In gesprek over veelkleurigheid

In de komende weken vinden er vijf ontmoetingen plaats in de Ontmoetingskerk rond het thema ‘veelkleurig geloven’. Het is een uitermate belangrijk thema. Enkele decennia geleden was het nauwelijks denkbaar dat ‘veelkleurigheid’ een kenmerk van de identiteit van een kerkelijke gemeente kon zijn. De gemeente kwam immers bijeen rond een bepaalde gedeelde visie en ook over de vormen bestond relatief veel overeenstemming. Vanaf de jaren tachtig kregen de ontwikkelingen die in de jaren zestig waren ingezet ook een beleidsmatig vervolg. In die tijd namen zowel de Hervormde Kerk als de Gereformeerde Kerken een rapport aan die de veranderende visie op waarheid onder woorden bracht.

 

Inmiddels kent ook onze gemeente een grote diversiteit in geloofsbelevingen en voelen gemeenteleden zich bij verschillende vormen thuis. Het is niet verwonderlijk dat de Ontmoetingskerk zichzelf omschrijft als een ‘veelkleurige gemeente‘. Maar wat bedoelen we hier eigenlijk mee? Is het een term die ingegeven is door verlegenheid? Soms lijkt het hier wel op. Het valt niet mee om met elkaar van hart tot hart te spreken over de dingen die onze levensovertuiging aangaan. Daarnaast is het ook lastig om écht veelkleurig te zijn. Geregeld hoor ik mensen mopperen op keuzes die gemaakt worden in de liturgie. ‘Hoe is het mogelijk dat zo’n lied (Oosterhuis, Opwekking of uit een andere bundel) gewoon in de ochtenddienst gezongen wordt?’

Veelkleurigheid kost veel. Als we veelkleurigheid niet als verlegenheid, maar als visie gaan uitdragen, zullen we ook de kosten moeten durven dragen. Het betekent namelijk dat we niet meer kunnen volstaan om een lied of een geloofsuitspraak af te doen als onzin, oppervlakkig, hoogdravend of onjuist. We zullen ons moeten verdiepen in de betekenis van dat lied of die geloofsuitspraak voor de ander. Veelkleurigheid betekent dat we plaats inruimen voor het gedachtegoed van onze naaste.

Door veelkleurigheid als een visie voor gemeenteopbouw te benaderen, kan de geloofsgemeenschap op een verrassende manier gaan sprankelen. Christian Schwarz heeft een boeiende benadering beschreven in zijn boekje ‘God ervaren als Vader, Zoon en heilige Geest‘.

Met dit boekje gaan we op de ontmoetingen aan de gang. Het beloven mooie en inspirerende avonden te worden!

sectie 1 en 2 op 19 januari om 19.45 uur
sectie 4 op woensdag 21 januari van 15.30 – 17.00
sectie 3 en 5 op maandag 26 januari om 19.45
sectie 6 en 7 op dinsdag 27 januari om 19.45
sectie 8 en 9 op dinsdag 3 februari om 19.45
Als het niet lukt om op een eigen sectieavond te komen, is het natuurlijk uitstekend wanneer je op een andere avond / middag aanschuift. Van harte welkom!

‘De veelkleurige gemeente’: verlegenheid of visie

Morgen, zondag 14 september is het startzondag in de Ontmoetingskerk te Vriezenveen. In deze viering staan we stil bij het begin van het nieuwe seizoen: er staan allerlei activiteiten op stapel. De clubs, de pastorale ontmoetingen, de catechisaties, vergaderingen, activiteiten van Vorming en Toerusting, cursussen – de Ontmoetingskerk is een levende gemeenschap waarin vele vrijwilligers met inzet, tijd en energie de activiteiten vorm geven.

Wat bindt ons samen?

In de viering gaat het over de vraag wat ons samenbindt. Er is immers in de loop van de afgelopen decennia veel veranderd in onze gemeente. We lezen de Bijbel met ruimte, waardoor we soms ook op verschillende manieren ons geloof vorm geven. Sommigen voelen zich thuis bij de traditionele liturgische traditie, anderen zouden meer liturgische elementen in de eredienst zien terugkomen, weer anderen zouden meer aansluiting willen bij de huidige cultuur: andere muziek, nieuwe liederen. Achter deze voorkeuren gaan vaak verhalen schuil die iets vertellen over onze relatie met God. Het is daarom van wezenlijk belang om het kwetsbare gesprek over onze diepste grond, over de kern van ons geloof is noodzakelijk om elkaar blijvend te leren kennen en om te groeien in verbondenheid.

Grijs en vrijblijvend?

Geloofsgemeenschappen zoals de Ontmoetingskerk omschrijven zich vaak als ‘veelkleurig’. Het is een woord dat de nadruk wil leggen op de ruimte die er is voor verschillen. Een woord dat een identiteit probeert te omschrijven waarin ruimte en vrijheid wezenlijke elementen zijn. Wat mij opvalt, is dat het spreken over ‘de veelkleurige gemeente’ soms ingegeven is door verlegenheid. Het is niet zozeer een bewuste keuze waar een visie achter schuil gaat, maar meer een constatering van wat er in de gemeente gebeurt. Het risico is dan dat de gemeente niet écht veelkleurig is, maar grijs (waar staan we eigenlijk voor?) en vrijblijvend (als je niet mee wilt doen, is natuurlijk ook goed). Soms durven mensen in veelkleurige gemeenten amper uit te komen voor de manier waarop zij geloven, uit angst voor afwijzing of onbegrip.

Veelkleurig vraagt om inzet

Veelkleurigheid kan in mijn beleving wel degelijk een heldere omschrijving van de identiteit van de gemeente zijn. Wel is het van belang om te bedenken dat deze identiteit vraagt om meer inzet dan een identiteit rond één bepaalde kleur. Het vraagt van ons om ons eigen gelijk los te durven laten, om ons te laten aanspreken, om uit het vertrouwde weg te trekken. God laat zich in de Bijbel niet vangen in één beeld – dat was de kern van de zonde van het gouden Kalf.  God heeft zich bekend gemaakt als ‘Ik ben’ – een Naam die gaandeweg op ons levenspad inhoud krijgt.

Een veelkleurige gemeente komt tot leven wanneer de verschillende kleuren aan het licht mogen komen. Veelkleurigheid krijgt betekenis wanneer we de dialoog zoeken en oprecht geïnteresseerd zijn in de vormen en de geloofsinhoud van de ander.

Niet oordelen

Paulus spreekt in Romeinen 14 ook over ruimte voor verschillende manieren om vorm te geven aan geloof. Wat opvalt zijn drie zaken: Paulus bindt ons op het hart om niet te oordelen. Juist van mensen met een sterk geloof mag verwacht worden dat zij hun best doen om mensen met een zwak geloof ruimte te geven en hen te leren begrijpen. In de tweede plaats worden we uitgenodigd om te leven vanuit verwondering. Wanneer we met de ander in gesprek gaan, kan het zo maar zo zijn dat we verrast worden door onderliggende motieven. Als we het oordeel loslaten, ontstaat er ruimte voor verwondering. Tot slot worden we uitgenodigd om te leren, zodat we kunnen groeien in verbondenheid met elkaar en met degene rond wie we bijeenkomen: Jezus Christus die ons de goede boodschap van het Koninkrijk verkondigt.

In een veelkleurige gemeente mag deze rijkdom gevonden en gedeeld worden: geloof, hoop en liefde. Door te vieren zijn we met elkaar verbonden.

Een niet zo veelkleurige kerst

Mijn Protestantse Kerk in Nederland gaat reclame maken. We worden opgeroepen om naar de kerk te komen met kerst. Het is een boeiende actie om zichtbaar te zijn in de samenleving. De invloed van geloofsgemeenschappen neemt af, en zelfs met oer-christelijke feestdagen blijkt kerkbezoek bij een toenemend aantal mensen niet meer vanzelfsprekend.

Het zichtbaar zijn in de samenleving juich ik dan ook van harte toe. Laten we als kerk dát uitdragen: we hebben betekenis voor de samenleving. In de afgelopen periode passeerden twee mooie voorbeelden: de doorwerking van de diaconie voor de samenleving, en de klacht door de PKN bij de Europese Raad over de behandeling van vluchtelingen door de Nederlandse overheid. Daar  ligt de kracht van de kerk: opkomen voor de mensen die nauwelijks of geen stem meer hebben. Schouder zijn voor de gemarginaliseerden in de samenleving. We hebben een boodschap voor mens en samenleving, van vernieuwing en hoop. Dat mag verteld worden!

Reclame?

Nu moet ik eerlijk zeggen dat ik wel vragen heb bij het reclamespotje als middel en bij het te bereiken doel. Er gaan veel mensen met kerst naar de kerk, omdat het een goed gevoel geeft. Kerk speelt allang geen rol meer in hun dagelijks leven, en geloof is geïndividualiseerd. Moeten we de ‘gemoedskerkgang’ op deze manier promoten? Gaat de gang naar de kerk op die ene feestdag echt iets veranderen? En daarnaast: is de oproep om met kerst naar de kerk te gaan niet een geweldige open deur?

Los van deze vragen, liggen er prachtige kansen. Persoonlijk geniet ik van de aanloop met Kerstnacht en Kerst.  Blijkbaar kiert het nog naar zingeving en betekenis, en past een bezoek aan de kerk. Enerzijds is er ruimte voor de gezochte gezelligheid en traditie, anderzijds is er het ruimte om iets te vertellen van redding, omkeer en perspectief.

Buma

De commotie over het reclamespotje hield me niet echt bezig. Zelf heb ik er niet zoveel mee, maar als anderen het weten te waarderen, fijn! De commotie heeft echter een pijnlijke en persoonlijke doorwerking gekregen, omdat Sybrand Buma als gezicht van het CDA op veel weerstand stuit. Veel kerkleden herkennen zich niet in de politieke koers, en leggen dus een verband tussen het optreden van Buma met de uitstraling van de kerk. ‘Waarom moet een conservatief politicus mijn kerk promoten?’ Vandaag was in Trouw een reactie te lezen van iemand die overweegt zich uit te laten schrijven vanwege deze commercial. De woordvoerder van de PKN is verrast en verbaasd over de felheid van de reacties. Extra pijnlijk, omdat de commercial ons uitnodigt om samen verbondenheid te ervaren, en er voor iedereen plek is. ‘Komt allen tezamen’.

Lastige veelkleurigheid

De commotie naar aanleiding van de commercial roept twee vragen op: heeft de PKN wel voldoende nagedacht over de doorwerking van ‘het gezicht’ van de reclame? Die keuze is minder waardevrij dat nu wordt verondersteld. Wat mij verwondert, is dat we blijkbaar nog steeds in verzuiling denken. Als Buma optreedt, dan is het als politicus. Zou het niet zo kunnen zijn dat in het tijdperk van na de verzuiling, we niet meer op die manier naar elkaar kijken? Buma gaat naar de kerk, net zoals Havertong en Kips.

De verwijzing naar ‘Buma als kerkganger’ van de woordvoerder van de PKN laat een lastige werkelijkheid zien. We zijn in de PKN veelkleurig.  Dat is wat mij aanspreekt in onze kerk. Verschillende mensen, met verschillende achtergronden, uit verschillende tradities, met verschillende visies op geloof komen in de kerk bij elkaar. Ook mensen met tegenovergestelde visies en meningen vinden elkaar rond het Woord dat open gaat. Door met elkaar de dialoog aan te gaan, en niet de discussie, ontstaat er ruimte om van elkaar te leren. Buma als kerkganger nodigt uit om een gesprek te voeren over de betekenis van geloven. Over de vraag naar de doorwerking in het dagelijks leven en in de politieke keuzes.

Het lijkt er echter op dat we zeggen: ‘veelkleurig zijn is leuk als iedereen hetzelfde denkt of als de ander onzichtbaar blijft als die ongemakkelijke standpunten heeft’. Maar zo is veelkleurigheid niet bedoeld. We zullen elkaar niet moeten verketteren, maar de dialoog zoeken en daarbinnen mogen we elkaar ook aanspreken.

Komen we met kerst allen tezamen? Of vooral die mensen met wie we ons goed weten te verhouden? Dit gezegd hebbend, is de keuze voor Buma niet handig gebleken. Veelkleurigheid vraagt om verbindende mensen die in staat zijn om bruggen te bouwen. Kips en Havertong roepen niet die vragen op die Buma oproept. De eerste associatie bij Buma is CDA-politicus, en de tweede conservatief. Dat raakt aan waarden en normen waar de kerk zich ook over uitspreekt: barmhartigheid en gerechtigheid. Misschien was de commotie minder geweest wanneer er ook een progressieve politicus was aangeschoven. Met kerst gaan we samen aan tafel en raken we met elkaar in gesprek.