Bedreigd bestaan – waar is God?!

‘Waar is God?’ ‘Als God al bestaat, heeft Hij heel wat uit te leggen.’ Geregeld hoor ik uitroepen van deze of van een vergelijkbare strekking. Als ik deelgenoot word van levensverhalen in pastorale gesprekken. Of als ik columns of blogs lees over al het leed in de wereld. Waar is die God? Kan het Hem iets schelen dat de wereld in brand staat? Zit God inderdaad op zijn handen?

Wie kan er nog geloven in de goedheid van de mens?

Wat me opvalt, is dat mensen elkaar veel leed aandoen. Het geloof in de goedheid van de mens is nauwelijks of niet vol te houden als ik zie hoe gemakkelijk mensen afglijden tot een diepe haat en elkaar de meest gruwelijke dingen kunnen aandoen. Als er Iemand is die nog in de mens gelooft, dan is dat God wel. Hij is mens geworden om ons te redden. Om een andere weg te wijzen – niet de weg van haat, bitterheid en zelfhandhaving, maar de weg van ontferming, dienstbaarheid en liefde.

Van deze weg getuigen de evangeliën. In Jezus Christus wordt het Koninkrijk zichtbaar en worden mensen weer in hun menswaardigheid hersteld. Door Jezus staan mensen op.

Wat is je naam?

Dat spreekt ook uit de tekst die morgen (zondag 5 oktober 2014 om 9.30 in de Ontmoetingskerk te Vriezenveen) in de viering centraal staat. Na een intensieve en indrukwekkende nachtelijke oversteek, meren Jezus en zijn discipelen aan in het gebied van de Gerasenen. Als ze uit de boot stappen, komt er een verwilderde en naakte man luid schreeuwend op hen af rennen.

Laat ik eerlijk zijn. Als ik Jezus was, zou ik direct in de boot springen en het meer weer op varen. Maar Jezus doet iets anders. Hij blijft staan en spreekt de man aan: wat is je naam? Daar begint heelwording: wie ben je? Wat is je verhaal? Niemand in het gebied wilde nog met deze man optrekken. Hij leefde tussen de rotsgraven. In het land van de levenden was er voor hem geen plek meer. De buurt probeerde hem te vangen en te ketenen – jij moet je gedragen naar onze maatstaven. Gevangenschap en beklemming. Maar de boeien konden deze man niet gevangen houden – maar hij kon ook geen rust en ruimte vinden. Bespot en uitgespuugd. Hij werd bezet gebied. Wie ben je? ‘Ik ben legio stemmen. Ik weet niet meer wie ik ben’.

Gods antwoord

Jezus is gekomen om ons te ontzetten. Om ons te herinneren aan de Stem die ons aan onze bestemming roept. Waar is God? Hij is mens geworden om ons een weg te bieden om mens te worden zoals we door God bedoeld zijn. Hij laat ons niet aan ons lot over, maar is afgedaald in onze levensverhalen. Als navolgers mogen we iets van God laten zien in deze wereld. Wij worden uitgenodigd om Jezus na te volgen op de weg van ontferming en liefde. Om niet te leven vanuit angst, maar vanuit bewogenheid en liefde, zodat we ook de ander de ruimte mogen geven om Gods stem te horen.

Meditatie: God is vandaag niet thuis

Als je in de kerk komt, of met gelovige vrienden praat, dan hoor je vaak zeggen dat God een kracht is in je bestaan. Dat God je niet alleen laat en je draagt als je dreigt te vallen.
Maar soms kan een ervaring zo tegenovergesteld zijn. Als predikant heb ik die ervaringen ook af en toe. Soms wanneer er in mijn eigen leven teleurstellingen of moeiten zijn, maar ook wanneer ik verhalen hoor van mensen die mij in vertrouwen nemen. De gebrokenheid kan de grond waarop je staat doen schudden.

Er is een verhaal in de Bijbel over de profeet Elia. (1 Koningen 18). Er is een competitie tussen de priesters van Baäl en Elia, dienaar van God, over de vraag wie nu echt God is. Elia daagt de priesters van Baäl uit, wanneer Baäl niet reageert op de smeekbedes van de priesters: ‘Misschien is-t-ie wel op reis.’ Op het gebed van Elia reageert God wel, zodat voor iedereen duidelijk wordt dat de God van Elia echt God is.
Maar eerlijk gezegd valt het niet mee om dat altijd maar te geloven. Soms lijkt het immers wel of God even vakantie heeft. Of God nu niet op mij betrokken is, zich niet bekommert om het lijden van de mensen om mij heen.

Kritische psalmen

De psalmen brengen deze vragen ook met een scherpe eerlijkheid naar voren. Psalm 10: Waarom God, bent U zo verweg in tijden van nood?’ Psalm 13: hoelang nog vergeet U mij, hoelang nog, verbergt U uw gezicht voor mij?’Psalm 22: Mijn God, mijn God, waarom hebt U mij verlaten?’
Het zijn vragen die gesteld mogen en misschien moeten worden. Daarnaast is het goed om die psalmen rustig uit te lezen. Want in de psalmen tref je steeds een omkeer aan. Soms is het de ervaring dat juist in het diepste lijden God zichtbaar wordt. Soms is het de koppige overtuiging dat je blijft geloven tegen de klippen op. God heeft het beloofd, en aan die belofte houd ik mij vast. Geloven als roepen tot God. Misschien zie ik God niet, maar ik blijf roepen in het vertrouwen dat Hij mij hoort.