Wat is er nodig om de overheid te overtuigen dat het eigen risico niet alleen onwenselijk is, maar ook averechts werkt? Keer op keer tonen onderzoeken aan dat het eigen risico in de gezondheidszorg leidt tot zorgmijders. Vorig jaar schreef ik in een blog over de dreigende tweedeling in Nederland. Arme mensen hebben minder toegang tot de zorg en zullen sneller geneigd zijn om op zorgkosten te besparen. Het laatste onderzoek onder huisartsen maakt duidelijk dat de problemen alleen maar groter worden. “Kozen patiënten er in 2013 met name voor niet naar een zorgaanbieder in de buurt als de psycholoog of fysiotherapeut te gaan. In 2014 gaat het steeds vaker om het niet opvolgen van een verwijzing naar het ziekenhuis of het niet doen van aanvullend onderzoek als lab of röntgenfoto’s”, aldus de onderzoekers.
De reden voor het uitstellen van zorg of het negeren van doorverwijzingen heeft alles te maken met de kosten die hierin meekomen door het eigen risico. €350,00 is immers een forse aanslag op het inkomen.
Het wonderlijke is dat door het eigen risico het ‘afnemen’ van zorg bij de patiënt is komen te liggen. Dat is de omgekeerde wereld. De patiënt die bij de huisarts komt, zal moeten overwegen of de geconstateerde ziekte of de nadere onderzoeken opwegen tegen de extra kosten. Iedereen betaalt immers al voor basiszorg, maar het eigen risico komt boven op die kosten. Als de professional echter doorverwijst, dan zou het eigen risico toch niet als een extra drempel mogen functioneren.
Blijkbaar is dat wel wat de overheid beoogt. In dit artikel worden drie redenen genoemd waarom de overheid zoveel waarde hecht aan vasthouden aan het eigen risico. Allereerst nemen de kosten (schadelast) voor de zorgverzekeringen af door het eigen risico. Daarnaast kan de zorgpremie verlaagt worden door het eigen risico. “Zonder eigen risico zou die verzekering aanmerkelijk duurder zijn”. En tot slot is een belangrijke overweging dat verzekerden minder snel een beroep zullen doen op de basisverzekering, omdat een deel van de kosten voor eigen rekening komt.
De enige reden die echt overeind blijft, is dat de winst voor de zorgverzekering stijgt door het eigen risico. In 2015 zal niet alleen het eigen risico verhoogd worden, maar zal ook de zorgpremie stijgen. Volgens de Volkskrant dreigt een stijging van 20%. Het eigen risico leidt dus niet automatisch tot verlaging van de premie. Afgelopen jaar daalde de basispremie overigens wel, maar dat komt vooral omdat er steeds minder onder de basiszorg valt Men kan wel kiezen voor aanvullende verzekeringen, maar alleen als de portemonnee dat toelaat.
Wat ernstiger is, is dat het eigen risico leidt tot zorgmijders met alle gevolgen van dien. De uitgespaarde kosten van de niet opgevolgde doorverwijzing, kunnen serieuze gevolgen hebben. Allereerst en vooral voor de mensen die met klachten bij de huisarts komen, maar om financiële redenen afzien van verdere zorg. In (die verschrikkelijke) economische termen: wanneer deze mensen ernstiger ziek worden, zullen ze meer zorgkosten genereren. Dus de samenleving zal uiteindelijk duurder uit zijn.
Onderzoeken tonen dus aan dat de beoogde doelen van het eigen risico niet gehaald worden: de premies gaan niet omlaag en de zorgkosten nemen uiteindelijk alleen maar toe. Daarnaast is duidelijk dat door het eigen risico sommige mensen zich genoodzaakt voelen te kiezen ten koste van hun eigen gezondheid. Ook leidt het eigen risico tot een tweedeling in de samenleving. De kloof tussen gezond en ziek, en tussen arm en rijk zal door het eigen risico alleen maar toenemen.
Mensen met gezondheidsklachten hebben geen echte keuze en zouden onbezorgd toegang moeten hebben tot onze zorg.
Alexander Veerman 